مقدمه

مدل رقومی ارتفاع (انگلیسی: Digital elevation model) یا DEM مدلی دیجیتال یا نمایشی سه‌بعدی از سطح زمین، ماه یا دیگر سیاره‌ها است که معمولاً برای نمایش ناهمواری‌های زمین و با استفاده از داده‌های ارتفاع از سطح دریا تهیه می‌شود.

توافق یکسانی در سطح دنیا درباره استفاده از اصطلاحات مدل رقومی ارتفاع (digital elevation model) یا DEM، مدل رقومی زمین (digital terrain model) یا (DTM) و مدل رقومی سطح (digital surface model) یا (DSM) وجود ندارد. در بیشتر موارد اصطلاح مدل رقومی سطح (DSM) نشان‌دهنده سطح زمین و تمام عوارض موجود در آن است، در حالی که مدل رقومی زمین (DTM) نشان‌دهنده سطح زمین به تنهایی و بدون عوارض دیگر از قبیل گیاهان و ساختمان‌ها است.

اصطلاح مدل رقومی ارتفاع (DEM) اغلب به عنوان اصطلاح عمومی برای مدل‌های رقومی سطح (DSM) و مدل‌های رقومی زمین (DTM) استفاده می‌شود که فقط نشان‌دهنده اطلاعات ارتفاعی بوده و فاقد اطلاعات اضافی درباره پدیده‌های سطح زمین است. برخی تعارف دیگر، DEM و DTM را به یک معنا به‌کار می‌برند یا DEM را به عنوان زیرمجموعه‌ای از DTM به‌شمار می‌آورند که پدیده‌های مورفولوژیکی را نیز نشان می‌دهد.

در بیشتر داده‌های تهیه‌شده توسط سازمان زمین‌شناسی آمریکا، ERSDAC ،CGIAR و تصاویر ماهواره اسپات از DEM به عنوان اصطلاح عمومی برای DSMها و DTMها استفاده می‌شود. همچنین همه داده‌های تهیه شده توسط ماهواره‌ها، هواپیماها و دیگر سکوهای پروازی مانند اس‌آرتی‌ام و سنجنده استر نصب شده بر روی ماهواره ترا در ابتدا DEM هستند. امکان محاسبه DTM از DSMهای دارای تفکیک‌پذیری بالا با الگوریتم‌های پیچیده وجود دارد. مدل رقومی ارتفاع (DEM) را می‌توان به شکل رستر یا در حالت وکتوری به‌صورت شبکه نامنظم مثلثی (TIN) نمایش داد. DEM تهیه شده از شبکه نامنظم مثلثی را DEM اولیه و DEM تهیه‌شده از رستر را به‌عنوان DEM ثانویه می‌شناسند. مدل رقومی ارتفاع را می‌توان را با تکنیک‌هایی مانند فتوگرامتری، سنسور لیدار، IfSAR، نقشه‌برداری و... تهیه کرد. این مدل‌ها عمدتاً با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور تهیه می‌شوند، اما می‌توان با نقشه‌برداری زمینی نیز اقدام به تهیه DEM نمود.

از مدل‌های رقومی ارتفاعی (DEM) اغلب در سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده می‌شود و پایه‌ای برای تهیه نقشه رقومی ناهمواری‌ها به‌شمار می‌روند، در حالی که مدل‌های رقومی سطح (DSM) برای مدل‌سازی چشم‌اندازها، مدل‌سازی شهری و کاربردهای بصری به‌کار می‌روند. از مدل‌های رقومی زمین (DTM) نیز اغلب برای مدل‌سازی سیلاب و رواناب، مطالعات کاربری زمین، کابردهای زمین‌شناسی و دیگر کاربردها استفاده می‌شود.

معرفی الحاقی ArcGoogle

ArcGoogle یک برنامه افزودنی برای ArcGIS Desktop است. ArcGoogle اجازه می دهد نقشه های گوگل، تصاویر ماهواره ای گوگل را دریافت و سپس آنها را در ArcMap به عنوان لایه ها نمایش دهید.

ArcGoogle یک ابزار عالی برای دیجیتالی کردن پایگاه داده در تصاویر گوگل است و شما می توانید لایه های مختلف را در تصاویر گوگل در داخل ArcGIS Desktop قرار دهید. ArcGoogle برای استفاده و نصب بسیار ساده است.

ArcGoogle دارای هفت ویژگی اصلی است:

- نقشه های گوگل: نمایش نقشه های گوگل در ArcMap.

- ماهواره Google: نمایش تصاویر ماهواره ای گوگل به عنوان یک لایه در ArcMap.

- Google Hybrid

- Clear Cache: پاک کردن تصاویر google cache

- نمای خیابان

- نمایش متحرک

- دانلود اطلاعات ارتفاعی از Google

نحوه استفاده پس از نصب برنامه:

- فایل Setup.exe را اجرا کنید و روی دکمه بعدی کلیک کنید.

- پس از پایان نصب، ArcMap را باز کنید.

- منو سفارشی کردن را باز کنید -> حالت سفارشی کردن... با باز کردن پنجره سفارشی کردن.

- ArcGoogle-ungdungmoi.com را در این پنجره تیک دار کرده و انتخاب کنید.

نکته درباره نحوه استفاده از ArcGoogle به عنوان دریافت کننده DEM:

باید توجه کنید که این الحاقی برای هر محدوده دلخواهی از کره زمین قادر به دریافت نقاط با فاصله دلخواه شما است. به این ترتیب که از منوی Get Elevation مقدار سایز سلولی پیش فرض که بر روی 500 متر واقع است را می توانید به هر اندازه کوچک نمایید. اما محدودیت موجود برای کار در اینجا حدأکثر 2300 نقطه است. به این معنی که کاربران اگر محدوده را بزرگ گرفته و اندازه فاصله سلولی را کوچک بگیرند، آنگاه با پیام خطای "حدأکثر 2300 نقطه" روبرو می شوند.

شما پس از دریافت نقاط می تواند از طریق گزینه Export to Shapefile در همین پنجره آنها را با پسوند SHP یا همان شیپ فایل ذخیره کنید. در این حالت با میان یابی بین این داده ها قادر به ذخیره خروجی میان یابی به شکل Raster به عنوان DEM خواهد بود.

دریافت الحاقی ArcGoogle برای نسخه های مختلف GIS:

تهیه و ترجمه: سایت بیسین

توجه مهم: بنا به توضیح برخی منابع، تصاویر ارتفاعی گوگل بر پایه DEM های 30 و یا 90 متری تهیه می شوند. بنابراین لازم است بدانید این لایه خروجی دقت واقعی نداشته و تنها پهنه بندی منابع با دقت کمتر است. اگرچه با مراجعه به برخی نهاد ها مثل شهرداری برای برخی از شهرها DEM های پهبادی با دقت کمتر از یک متر هم وجود دارد. اما این نوع داده ها نه برای کل کشور تهیه شده و نه در اینترنت قابل دسترسی هستند. با این حال بهترین دقت DEM موجود کشور را در لینک زیر بیابید:

دانلود لایه DEM چهار متری کشور ایران

مدیر سایت: بهزاد سرهادی

شماره تلفن: 09190622992

شناسه تلگرام مدیر سایت: SubBasin@

نشانی ایمیل: behzadsarhadi@gmail.com

(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)

_______________________________________________________

×

 براي پيوستن به بزرگترين گروه تلگرام علوم و مهندسي آب با امکان تبادل نظر بين اعضاء کليک کنيد

کتاب کاربرد مدل QUAL2KW

کتاب کاربرد GIS در منابع آب

کتاب محاسبه سيل طرح