نهاد مدیریت منابع آب به مفهوم امروزین آن، محصول دگرگونی‌های بنیادی و توسعه جوامع در چند قرن اخیر است. از این رو، پیوندهای متقابلی میان توسعه جوامع و مدیریت منابع آب وجود دارد که تبیین آن می‌تواند در تشخیص حدود و ابعاد ساختار متناسب مدیریت منابع آب در کشور ما بسیار مؤثر باشد. در این مقاله ضمن بررسی پیوندهای عمده، ویژگی‌های اصلی ساختار مدیریت نوین بر اساس ضرورت جامعیت و یکپارچگی مدیریت منابع آب، جمع‌بندی و بر مبنای آن، اصول و مبانی ساختار مناسب نتیجه‌گیری می‌شود. پس از آن، با بررسی نحوه شکل‌گیری و تقسیم وظایف نهاد مدیریت منابع آب کشور، نقاط قوت و ضعف ساختار موجود مشخص و چشم‌انداز تحولات آتی ترسیم و در نهایت خطوط اصلی ساختار متناسب پیشنهاد می‌شود.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای تهران گفت: در نخستین ماه فصل بهار تنها با ثبت 2 میلی‌متر بارندگی، شاهد کم بارش‌ترین فروردین ماه استان تهران در طول 53 سال اخیر بودیم و بر این اساس میزان بارندگی نسبت به فروردین سال گذشته و متوسط بلندمدت کاهش چشمگیری داشته است. "محمدرضا خانیکی" با بیان این مطلب اظهار کرد: بر اساس آمار و اطلاعات دریافتی از شبکه رفتارسنجی آب و هواشناسی در هفت ماه سپری شده از ابتدای سال آبی 1400-1399 مجموع بارندگی استان تهران از مهر سال گذشته تا فروردین سال جاری، 235 میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش 41 درصدی ریزش‌های جوی مواجه شده‌ایم.

محاسبه و بستن بیلان آب در حوضه‌های آبریز و آبخوان‌های ایران برعهده وزارت نیرو قرار دارد و این وزارتخانه در دفتر مطالعات پایهٔ منابع آب، علاوه بر مدیریت گردآوری اطلاعات در سطح کشور (که از طریق شرکت‌های آب منطقه‌ای سی‌گانهٔ کشور انجام می‌گیرد)، تحلیل‌ها و گزارش‌های متعددی همچون بیلان آب را مرتباً تولید می‌نماید. بیلان آب در حوضه‌های آبریز (محدوده‌های مطالعاتی یا در حقیقت همان حوضه آبریز درجه سه) و آبخوان‌ها در قالب گزارش‌های مختلفی ارائه می‌شوند که از آن جمله می‌توان به مطالعات طرح جامع آب، اطلس منابع آب کشور، بهنگام‌سازی بیلان آب، تمدید ممنوعیت بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی و غیره اشاره داشت.

مدیر کل دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران گفت: وضعیت بهره‌برداری از مخازن سدها نیز تا سوم مردادماه گویای آن است که در حال حاضر ۱۹۳ سد در کشور وجود دارد که کل ورودی آنها ۵۲.۹۷ میلیارد مترمکعب بوده و خروجی آن ۴۷.۲۵ میلیارد مترمکعب ثبت شده است.

سید محمد علی مصطفوی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور در این تاریخ معادل ۳۴.۱۳ میلیارد مترمکعب است. میزان ورودی به مخازن سدهای کشور نسبت به سال قبل ۳۸ درصد، میزان خروجی ۳۲ درصد و حجم آب موجود در کل مخازن نیز پنج درصد کاهش نشان می دهد.

سیستان و بلوچستان در صدر فهرست افت بارش‌ها

به‌رغم ثبت رقم‌های امیدوارکننده بارش در سال آبی جاری (ابتدای مهرماه تاکنون)، 6 استان اردبیل، هرمزگان، یزد، کرمان، فارس و سیستان و بلوچستان همچنان بارشی کمتر از متوسط 50 سال گذشته را دارا هستند.

"فراز رابعی" مدیرکل دفتر مطالعات پایه منابع آب ایران در این باره افزود: از بین استان‌های کشور، بیشترین افت بارندگی نسبت به بلندمدت مربوط به استان سیستان و بلوچستان بوده که نسبت به متوسط نیم قرن اخیر معادل 22 درصد کاهش یافته است؛ با این حال، این استان در سال آبی جاری یکی از بهترین سال‌های خود را سپری می‌کند.

مدیر دفتر مطالعات پایه شرکت آب منطقه‌ای تهران گفت: مقدار بارش در حوزه عملکرد استان تهران از ابتدای سال آبی جاری تا پایان شهریور ماه 1397 معادل 256.5 میلیمتر بوده که نسبت به سال گذشته 21 درصد و نسبت به متوسط بلند مدت 9 درصد کاهش داشته است.

"حسن برنا" با اعلام مطلب فوق اظهار داشت: در محدوده حوزه عملکرد شرکت آب منطقه‌ای تهران تعداد 44 ایستگاه باران سنجی، 51 ایستگاه هیدرومتری، 15 ایستگاه تبخیر سنجی، 20 ایستگاه برف سنجی موجود است که ازاین تعداد،27 ایستگاه هیدرومتری، تعداد 23 ایستگاه باران سنج و 13 ایستگاه تبخیر سنجی مجهز به دستگاههای دیتالاگر بوده که دریافت آمار واطلاعات علاوه بر رصد توسط متصدیان و دستگاه های مکانیکی منصوبه، تعدادی به صورت الکترونیکی و حتی برخی به صورت آنلاین دریافت می‌شود.

میزان بارش‌های تیرماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهشی ۸۸ درصدی داشت. بر اساس آمار رسمی دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران، از ابتدای تیرماه 97 تا پایان نخستین ماه تابستان، 0.5 میلمتر بارش در ایران ثبت شد.

ثبت 0.5 میلیمتر بارش در تیرماه 97 در حالی است که در تیرماه 96 میزان بارش های ثبت شده در کشور 4.1 میلیمتر بود. در واقع میزان بارش های تیرماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهشی 88 درصدی داشت.

داده های حاضر در این مجموعه توسط گروه بانک اطلاعاتی دفتر مطالعات پایه شرکت منابع آب ایران تولید گردیده است. در این دفتر و برای گروه های زیر مجموعه این معاونت اهدافی به شرح ذیل وجود دارد:

• سیاست گذاری، تعیین خط مشی وبرنامه ریزی کلی درخصوص بانک اطلاعات مطالعات پایه منابع آب درسطح کشور.
• همکاری ونظارت درایجاد ، بهره برداری ونگهداری بانکهای اطلاعات مطالعات پایه منابع آب شرکتهای آب منطقه ای.
• تهیه استانداردها، دستور العملهای ایجاد بانک های اطلاعات وهمچنین بهره برداری ونگهداری وبروز کردن آنه.
• ایجاد، بهره برداری ونگهداری وتوسعه بانک های اطلاعات ستاد مطالعات پایه منابع آب .
• هماهنگی وهمکاری با واحدهای تخصصی ستاد مطالعات پایه به منظور تهیه فرمهای اولیه ورود اطلاعات وگزارشهای خروجی.