وضعیت منابع آب :: بیسین - سایت تخصصی مهندسی آب

امروز در هیدرولوژی چه جدید است - خشکسالی جهانی

شرایط خشک در بسیاری از کانادا، آمریکای جنوبی، استرالیا، شمال چین و منطقه مدیترانه در اکتبر 2023 ادامه داشت، در حالی که بارش مفید در برخی از مناطق خشکسالی در سایر قاره ها مشاهده شد. شرایط گرم غیرعادی بر تمام قاره ها تسلط داشت. این یک اکتبر گرم برای آسیا و آمریکای جنوبی بود که در آن آفریقا، اروپا و آمریکای شمالی دومین اکتبر گرم ترین را داشتند. برای بسیاری از قاره‌ها، گرمای بی‌سابقه چندین ماه به عقب کشیده شد و تبخیر و تعرق را افزایش داد که خشکسالی را در مناطق خشک تشدید کرد و در برخی موارد، با بارش‌های مفید مقابله کرد.

بحران آب چقدر جدی است؟

دومین ماه از سال آبی ۱۴۰۰ در حالی پایان یافت که کم‌آبی گسترده در کشور هم‌چنان ادامه دارد. برخی تصور می‌کردند بارش‌های مقطعی اخیر بتواند بخشی از ظرفیت خالی منابع آب زیرزمینی و سدها را پر کند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد وضعیت منابع آبی کشور وخیم‌تر از آن است که بارش‌های پراکنده و موقت بتواند آن را جبران کند. آخرین آمار از وضعیت بارندگی‌های کشور حاکی از این است که باوجود بارندگی ۲۱.۸ میلی‌متری در ۵۲ روز سپری شده از سال آبی ۱۴۰۱ - ۱۴۰۰، هم‌چنان ۱۰ استان کشور شاهد کاهش بارندگی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل هستند و وضعیت آبی این استان‌ها حتی نسبت به سال گذشته وخیم‌تر نیز شده است.

تاثیر باران‌های اخیر بر بحران آب چقدر بود؟

معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا گفت: میزان بارش‌ها در مهرماه امسال نسبت به دوره بلندمدت ۵۳ ساله، کاهش ۴۲ درصدی داشته است اما در روزهای اخیر به دلیل بارش‌ها شاهد تغییر شرایط هستیم. قاسم تقی‌زاده خامسی در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه بارش‌های چند روزه نمی‌تواند بحران آب ۵۰ ساله را جبران کند، اظهار کرد: البته بارش‌های سه روز گذشته در برخی استان‌ها مثل قم، اصفهان، قزوین، تهران، مرکزی، یزد و کرمان درصد بارندگی را نسبت به متوسط ۵۲ ساله که معیار اصلی در مقایسه بارش است، افزایش داد و از -۴۰ به -۷ رسید.

نمودار و جدول تحلیل وضعیت منابع آب خوزستان


حوضه آبریز کارون بزرگ در جنوب غرب ایران منطقه ای با آورد جریان بالا در طی سال ها مرکز توسعه کشاورزی کشور بوده است. زمین های وسیع که سد های بزرگی در بالادست آن به آبیاری زمین ها کمک می کند. در اینجا آمار SDG سازمان ملل متحد را از وضعیت آب این حوضه مهم آبریز بررسی میکنیم. در شکل بالا وسعت این حوضه آبریز را در محدوده کشور مشاهده می کنید. داده های حاضر تا سال 2019 بروز شده اند. بنابراین حدودا تا سال 1399 را نمایش می دهند.


1- نمودار وضعیت منابع آب دائمی و فصلی


در نمودار بالا، ستون عمودی وسعت آب را نشان می دهد. مثلا وسعت دریاچه ها و... در این نمودار مقدار منابع آب دائمی (Permanent) و فصلی (Seasonal) طی زمان نشان داده شده است. این دو نمودار به ترتیب با رنگ های آبی پر رنگ و کم رنگ مشخص شده اند. می توانید ببینید که آب های دائمی در این محدوده اگرچه طی دوره های بلند مدت نوسان تکراری دارد اما کاهشی در آن مشاهده نمی گردد. همچنین آب های فصلی تنش بسیار شدید و تغییرات بزرگ را در مقدار خود نشان داده اند. آب های فصلی در اصل نواحی را مشخص می کند که دریاچه یا برکه قدیمی نیست و فقط در بخشی از سال دارای آب می شود. این شبیه به تالاب هایی هست که خشک شده اند، مناطق سیل گیری که اکنون فصلی شده اند؛ یا حتی زمین های کشاورزی غرق  آبی و... . این مناطق بشدت ناپایداری را نشان می دهند.


2- انتقال آب های دائمی



این نمودار گفته است که از کل مناطقی که در این حوضه همیشه آب دائمی در خود دارا بوده اند، 53 درصد بدون تغییر وضعیت مانده و همان آب را دارا هستند. اما 26/3 درصد آب های دائمی جدید بوجود آمده است؛ یعنی مناطقی که قبلا آب دائمی در آن نبود اما الان هست. تنها 2/5 درصد از نواحی که آب دائمی داشتند دیگر آب را دارا نیست. اما عدد بزرگ 18/1 درصد آب دائمی به آب فصلی تبدیل شده است. مثل دریاچه های قدیمی که حالا فقط بخشی از سال آب را داراست.


3- انتقال آب های فصلی



این نمودار نشان می دهد که 28/5 درصد از نواحی که در سال های قدیمی آب فصلی داشتند اکنون هم با همان شرایط هستند. اما در سال های جدید 62/3 درصد مناطق آبی فصلی به صورت جدید بوجود آمده است؛ و احتمالا این همان زمین های وسیع کشاورزی توسعه یافته در سال های اخیر است. نواحی که دیگر در بخشی از سال هم آب ندارند 5/3 درصد از وسعت کلی این نمودار را نشان می دهد. و فقط 3/9 درصد از زمین های فصلی به شکل دائمی در خود آبدار شده اند.


4- زمان بندی وجود آب های فصلی



این نمودار به ما می گوید آب های فصلی را می توان در سه دسته قرار داد، یکی آنهایی که در عرض 1 ماه غیب می شوند، دوم آنهایی که 2 تا 6 ماه وجود دارند و سوم آنهایی که 7 تا 11 ماه وجود دارند. در این نمودار هرچه دسته دوم بزرگتر باشد تنش شدید را بیشتر نشان می دهد. زیرا این حوضه ای است که آب های دائمی خود را به فصلی تبدیل کرده است. یعنی مثلا دریاچه ها و رودهای بزرگ به زمین های کشاورزی تبدیل شده است. اتفاقا دسته دوم بزرگترین دسته نیز می باشد. اما خطرناک آنکه در سال های متفاوت این آب های 2 تا 6 ماه مقدار بسیار متفاوتی دارند. این به آن معنی است که هرگاه بارش افزایش یافته است، کشاورزی نیز وسعت یافته.


5- مخازن و سدها



نمودار مقدار وسعت آب در مخازن و سدهای کنترل شده در این ناحیه نشان می دهد که در طول زمان وسعت آنها افزایش قابل توجهی یافته است. این همان آبی است که در پشت این سدهای عمق ذخیره شده و در فصل های کشاورزی به آب های فصلی 2 تا 6 ماهه تبدیل می شود. اکنون می توان انتظار داشت که با تنش در مقدار آب سد ها، بحران های اقتصادی و اجتمایی در این حوضه آبریز رخ دهد. زیرا آورد جریان در حساسیت بالایی از عرضه قرار گرفته است. احتمالا با تکمیل این نمودار برای سال 2020 و 2021 خواهید دید که وسعت آب در سد ها کاهش ناگهانی داشته اند.

منابع آبی سدهای کشور به شدت کاهش یافته

یک عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: متاسفانه قوانینی که برای مهار آب ها در سطح کشور دیده شده است، یکنواخت بوده است. ما در مناطق مرزی منابع آب های سطحی خوبی داریم که به دلیل عدم مدیریت صحیح به کشورهای همسایه هدایت می‌شود. 


اسماعیل حسین زهی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به وضعیت منابع آبی کشور و ضرورت کنترل مصرف، بیان کرد: در بحث منابع آبی کشور ما با خشکسالی مواجه هستیم که مشکلات عدیده‌ای را به دنبال دارد و از قبل نیز پیش بینی شده بود. امسال نیز به دنبال کم بودن بارش‌ها، سطح منابع آبی سدهای کشور به شدت کاهش یافته است.


وی در ادامه اظهار کرد: متاسفانه قوانینی که برای مهار آب ها در سطح کشور دیده شده است، یکنواخت می باشد. ما در مناطق مرزی و کم‌تر توسعه یافته منابع آب‌های سطحی خوبی داریم که به دلیل عدم برنامه ریزی صحیح برای بهره وری، به کشورهای همسایه هدایت می شود. متاسفانه بخشی از آب کشاورزی ما نیز آب قابل استفاده است و نوع کشت و آبیاری محصولات نیز به شیوه صحیح مدیریت نمی شود.


نماینده مردم خاش در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: لازم است برای اصلاح شیوه مصرف آب در بخش کشاورزی دولت پای کارآمده و از کشاورزان حمایت کند. به دلیل سوء مدیریت، بخش اعظمی از آب ها در منطقه ما به کشور پاکستان رفته و کشاورزان پاکستانی از آن سود می برند. نیاز است که وزارت نیرو مطالعات خود را به روز رسانی کرده و شیوه صحیح‌تری برای مدیریت منابع آبی کشور پیش بگیرد.


وی در ادامه تاکید کرد: باتوجه به شرایط منابع آبی کشور رعایت الگوی مصرف از سوی مردم امری اجتناب ناپذیر است. خیلی از روستاها و مناطق کشور به دلیل کم آبی خالی از سکنه شده است و قطعا با ادامه این روند با مشکلات جدی تری در تامین آب مواجه خواهیم شد. لازم است که مردم بیش از پیش به رعایت الگوی مصرف توجه داشته باشند و دولت نیز به صورت جدی تری پای کار بیاید.


انتهای پیام

در سال 1400 آیا آب جیره بندی می شود؟


با شروع فصل گرما و عطش سدها در پی کاهش بارندگی ها در ایران، زمزمه بحران آب و کمبود منابع آبی به گوش می رسد، هرچند که طبق گفته های معاون راهبردی و نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور برنامه ای برای جیره بندی آب در نظر گرفته نشده اما بیش از ۲۶۰ شهر امسال با تنش آبی مواجه خواهند بود.

بحران خشکسالی سال 1400 بسیار جدیست


بنابر گفته بسیاری از کارشناسان، خشکسالی یکی از پدیده های زیانبار طبیعی است که براثر تغییرات اقلیمی و در معنای جزیی تر افزایش میانگین دمای زمین روی داده است و آثار مخرب اقتصادی و اجتماعی زیادی به همراه دارد. پدیده ای که این کارشناسان معتقدند اگر فکری به حال آن نشود و برنامه ای برای کنترل آن تدوین و تبیین نشود، تهدید جدی برای زیست بوم، کشاورزی و جوامع بشری خواهد بود.

فراخوان نخستین دوره جشنواره داستانی"آب" منتشر شد


فراخوان نخستین دوره جشنواره ملی داستانی "آب" توسط شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان منتشر شد.

سلمان باهنر، دبیر هنری جشنواره داستانی "آب" دهم دی ماه، با اعلام این خبر اظهار کرد: امسال نخستین دوره جشنواره داستانی "آب"در سطح کشور با همکاری انجمن‌های ادبی، نویسندگان و شرکت آب منطقه‌ای اصفهان برگزارمی شود.

وضعیت بارش ها چگونه خواهد بود؟

طبق آمار به‌نظر می‌رسد که در فصل پاییز بارش‌ها به نسبت پاییز گذشته بیش‌تر است، اما احتمالا طبق گفته‌های وزیر نیرو در زمستان چنین وضعیتی را نخواهیم داشت و مقداری از بارش‌های صورت‌گرفته به‌دلیل سال‌های خشکی که پشت سر گذاشته‌ایم، برای جبران رطوبت از دست رفته خاک صرف می‌شود.


میزان آب تجدیدپذیر در ایران طی دوره پنج ساله اخیر، از ۱۴۰ میلیارد مترمکعب به ۱۰۵ میلیارد مترمکعب رسیده که از کاهش ۲۵ درصدی نسبت به متوسط دوره ذکر شده حکایت دارد. این میزان آب موجود، در مقایسه با دوره ۴۵ ساله نشان از ۱۹ درصد کاهش دارد.


هم‌چنین بر اساس آمار ارائه شده از سوی وزارت نیرو، تغییرات وضعیت منابع آب تجدیدشونده بیانگر این است که میزان منابع آب تجدیدشونده در سال آبی ۷۷-۷۸ معادل ۱۳۰ میلیارد مترمکعب، در سال آبی ۸۵-۸۶ معادل ۱۲۵ میلیارد مترمکعب و در سال آبی ۹۲-۹۳ معادل ۱۲۰ میلیارد مترمکعب بوده که طی ۱۵ سال اخیر به ۱۱۵ میلیارد مترمکعب و طی پنج سال اخیر به ۱۰۴ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.


در این بین متوسط حجم منابع آب تجدیدپذیر طبیعی و تاب‌آوری سرزمینی ایران ۱۱۴ میلیارد مترمکعب است و میزان منابع آب تجدیدپذیر قابل بهره‌برداری به‌طور متوسط حدود ۷۰ میلیارد مترمکعب تخمین زده می‌شود که این به‌معنای لزوم کاهش مصارف آب ایران از حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب به ۷۰ میلیارد مترمکعب است.


با ثبت ۷۷.۶ میلی‌متر بارش از اول مهرماه تا یازدهم آذرماه، رشدی ۲۱۵.۴ درصدی در میزان بارش‌های ایران نسبت به مدت مشابه سال قبل به‌ثبت رسیده است. هم‌چنین بر اساس آمار رسمی دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران، این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت ( ۳۸.۲ میلیمتر) ۱۰۳.۱ درصد افزایش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته ( ۲۴.۶ میلیمتر) ۲۱۵.۴ درصد افزایش نشان می‌دهد. ضمناً حجم بارش در این مدت معادل ۱۲۷.۸۸۷ میلیارد مترمکعب است.


با این وجود، رضا اردکانیان - وزیر نیرو - معتقد است اگرچه بارش‌های اخیر مناسب بوده است، ولی با توجه به خشکسالی‌های اخیر باید استفاده صحیح از منابع آبی مورد توجه مردم و مسئولان باشد چراکه درصورت خروج از چرخه خشکسالی، چندین سال طول می‌کشد تا منابع آبی مناسب را به دست بیاوریم و با وجود افزایش بارندگی‌های اخیر کشور، در بخش تنظیم آب کشاورزی و آشامیدنی از سدها با کاهش روبرو هستیم.


به گفته وی در این صورت روان‌آب خیلی وسیعی نخواهیم داشت و کماکان موضوع مصرف صحیح در اولویت است و امیدواریم هم در بخش آب و هم در بخش برق پرمصرف‌ها به جرگه خوش مصرف‌ها بپیوندند.


علاوه‌بر این اسحاق جهانگیری - معاون اول رئیس جمهور - هم در جلسه شورای عالی آب گفت: با وجود بارندگی‌های خوب اخیر، هم‌چنان باید به مدیریت مصرف دقت نظر داشته باشیم و نباید تصور شود که کشور از تنش آبی عبور کرده است.


وی ضرورت توجه ویژه برای تامین آب شرب مناسب در شهرهای بزرگ و پرجمعیت کشور نظیر اهواز، مشهد، اصفهان، شیراز و کرمان که با مشکل مواجه هستند را مورد تاکید قرار داد و اظهار کرد: تامین آب شرب این‌گونه شهرها باید در اولویت قرار گیرد و باید راهکارهای اطمینان‌بخشی برای حل و فصل مشکلات تامین آب شرب این مناطق تهیه شود.


برنامه مدیریت تنش آب شرب با فرض بارندگی مشابه سال آبی گذشته و کمبود آب در تابستان سال ۱۴۰۰ در وزارت نیرو پیش‌بینی شده و برای مدیریت تنش آبی شهرها و روستاهای کشور راهکارهایی در قالب افزایش تأمین و تولید آب، ارتقای کیفی آب، افزایش توان ذخیره سازی آب، ارتقای مدیریت و بهره‌وری منابع تأمین، ‌ تاسیسات و شبکه‌ها و نیز مدیریت مصرف در نظر گرفته شده است.


درباره بهترين هاي بيسيـــن بدانيد...

Bird

يکي از مهمترين اهداف اين سايت تهيه آموزش هاي روان از ابزارهاي کاربردي علوم آب است.

اهميت مطالعات محيطي با ابزارهاي نوين در چيست؟

امروز با فارغ التحصيلي جمع کثير دانشجويان سالهاي گذشته و حال، با گذر از کمي گرايي ديگر صرف وجود مدارک دانشگاهي حرف اول را در بازار کار نمي زند؛ بلکه سنجش ديگري ملاک؛ و شايسته سالاري به ناچار! باب خواهد شد. يکي از مهم ترين لوازم توسعه علمي در هر کشور و ارائه موضوعات ابتکاري، بهره گيري از ابزار نوين است، بيسين با همکاري مخاطبان مي تواند در حيطه علوم آب به معرفي اين مهم بپردازد.

جستجو در بيسين


بیسین - سایت تخصصی مهندسی آب

سایت مهندسی آب بیسین با معرفی مهم ترین و کاربردی ترین نرم افزارها و مدل های شبیه سازی در حیطه مهندسی آب، تلاش به تهیه خدمات یکپارچه و محلی از محاسبات هیدرولوژیکی و هیدرولیکی می کند

W3Schools


اطلاعات سايت

  • behzadsarhadi@gmail.com
  • بهزاد سرهادي
  • شناسه تلگرام: SubBasin
  • شماره واتساپ: 09190622992-098
  • شماره تماس: 09190622992-098

W3Schools