صدیقه ترابی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفا وزارت نیرو

با توجه به اهمیت مسئله آب و ضرورت اعمال مدیریت پایدار بر منابع محدود آبی، موضوع آب در چند دهه اخیر تبدیل به یکی از مهم‌ترین عناوین در دستور کار نهادهای بین‌المللی و همچنین کشورهای مختلف گردیده است. در همین راستا و به‌منظور پاسداشت جهانی جایگاه و اهمیت آب، در سال 1992 در نشست سران زمین درباره توسعه پایدار، روز 22 مارس یعنی دوم فروردین ماه به‌عنوان روز جهانی آب تعیین و به تصویب رسید.

ذخایر آب کره زمین از دو بخش ثابت و متحرک (آب موجود در چرخه آب) تشکیل شده است. جامعه انسانی با چرخه آب و ذخایر ثابت آبی، پیوندها و ارتباطات متفاوتی دارد و این رابطه در طول تاریخ تحول پیدا کرده است. می‎توان در کلی‌ترین شکل این ارتباطات را در سه گروه۱) انواع بهره‌برداری‌ها،۲) انوع مخاطرات و۳) انواع خدمات محیط زیستی دسته بندی کرد. آنچه که در گروه بهره‌برداری‎ها به چشم می آید، استفاده مصرفی از منابع آب برای فعالیت‎های کشاورزی، مراکز جمعیتی و صنعت است که درحال حاضر جمعاً حدود ۱۰ درصد منابع آب تجدید پذیر جهان را در هر سال بخود اختصاص می دهد. این نسبت برای کشور ایران تا ۸۰ درصد اعلام شده است. حدود ۱۰ درصد از آب برداشتی بمنظور مصارف در مراکز جمعیتی و عمدتاً شامل مصارف خانگی است و بخش کمی از مصارف خانگی به مصرف شرب و بهداشت اختصاص دارد که از ارزش حیاتی برخوردار است. در سطح جهان نزدیک به۷۰ درصد برداشت‎های مصرفی برای کشاورزی است و این نسبت برای کشور ما ۹۲ درصد اعلام شده است. بهره‌برداری غیرمصرفی از آب مانند تولید انرژی، پرورش آبزیان، حمل و نقل آبی، تفریحات و گردشگری اگرچه کمتر به چشم می‌آیند، اما به نوبه خود بسیار مهم‎اند. مثلا ماهیگیری در رودخانه تیسا در بنگلادش بطور میانگین ۵ درصد تولید ناخالص داخلی و معیشت ۱۰ درصد جمعیت این کشور را تامین می‎کند. ارزش حمل و نقل آبی این رودخانه ۱۵ درصد ارزش اقتصادی بخش حمل و نقل این کشور را بخود اختصاص می‎دهد.