مفاهیم و فناوری های GIS از طیف گسترده ای از رشته ها بوجود می آیند. GIS به یک اصطلاح عمومی تبدیل شده، که این اصطلاح به مجموع سیستم های خودکاری که عمدتا جهت مدیریت نقشه ها و اطلاعات جغرافیایی استفاده می شوند، اشاره می کند.
نقشه برداری خودکار و مدیریت امکانات (AM/FM): توسط سازمان های دولتی و خصوصی برای مدیریت اطلاعات در مورد امکانات (به عنوان مثال، آب، فاضلاب، مخابرات، توزیع برق) استفاده می شود؛ که دسترسی سریع به فهرستی از امکانات و نقشه های ساخته شده را برای استفاده و یا ایجاد مجموعه ای از نقشه ها ممکن می سازد.
- تهیه پیش نویس به کمک کامپیوتر/طراحی CAD) :CAD) برای طراحی، توسعه و بهینه سازی محصولات استفاده می شود؛ که توسط سازمان مهندسی برای به تصویر کشیدن برنامه ها و مشخصات کارهای ساخته شده در: معماری، مهندسی، و ساخت و ساز (AEC)، مکانیکی و الکتریکی استفاده می گردد.
- نقشه برداری به کمک کامپیوتر و یا به وسیله ی کامپیوتر (CAM): سیستم های گرافیکی تعاملی برای ژئوکد کردن پایگاه داده؛ مرتبط با نقشه برداران، فتوگرامتری هوایی، هوابرد و ماهواره سنجش از دور.
- سیستم های مدیریت پایگاه داده مکانی (DBMS): نرم افزاری برای مدیریت داده های توصیفی امکانات موجود در نقشه ها؛ بر اساس تکنولوژی های مرتبط DBMS که دارای امکانات تسهیل کننده، برای اقدامات مهم مدیریت داده های سازمانی بنا نهاده شده؛ که به کاربران زیادی اجازه می دهد تا داده ها را به اشتراک گذاشته و به پردازش منابع بپردازند درحالی که از امنیت و سلامت آن اطمینان دارند.
- سیستم اطلاعات زمین (LIS): توسط ارزیابان و سازمان های مدیریت زمین برای اطلاعات مالکیت زمین در حیطه ی مقدار، ارزش، و مالکیت قطعه زمین، مورد استفاده واقع می شود.
- ثبت املاک چند منظوره: اشاره به یک LIS یکپارچه شامل مباحث حقوقی (به عنوان مثال، مالکیت و یا کاداستر)، فیزیکی (به عنوان مثال، توپوگرافی، امکانات انسان ساختی)، و فرهنگی (به عنوان مثال، کاربری زمین، جمعیت شناسی) که اطلاعات در یک چارچوب مرجع مشترک و دقیق جمع آوری می گردند.
باید ذکر کرد که توسعه GIS بر روی نوآوری های ایجاد شده در بسیاری از رشته ها متکی بوده است؛ همچون: جغرافیا، مهندسی عمران، فتوگرامتری، سنجش از دور، نقشه برداری، ژئودزی، آمار، علوم کامپیوتر، تحقیق در عملیات، جمعیت شناسی، و بسیاری از شاخه های دیگر مهندسی و علوم طبیعی و اجتماعی. در واقع، یک ویژگی برجسته در GIS ماهیت بین رشته ای آن است که توسعه آن بر مجموعه ای از ابزارها و همچنین طیف گسترده ای از برنامه های کاربردی بنا نهاده شده است. مفاهیم وابسته به نقشه کشی GIS، با نقشه های ایجاد شده توسط کاشفان اولیه بوجود آمده، و توسط جغرافیدانان مدرن برای به تصویر کشیدن مکان و اجزاء زمین تا به امروز ادامه یافته است. نظریه های اندازه گیری مهندسی و شیوه های نقشه برداران و متخصصان علم ژئودزیک (مسّاحی)، با ابزارهایی برای توصیف مرزهای مالکیت و استقرار امکانات بر روی زمین، به شکلی دقیق ارائه شده است. مهندسان عمران برای طرح های توسعه زمین به فرمت های دیجیتال اقدامات گسترده ای انجام داده اند، برای نمونه از سرحدات قطعات و عناصر لوله های آب و فاضلاب، جاده ها و خیابان ها و سایر زیرساخت ها می توان نام برد. ماهواره ها و فناوری های سنجش از دور موجود در هوا برای تبدیل شدن به یک منبع داده اصلی، جهت نقشه برداری با وضوح بالا از امکانات زمین، امروزه مسیر خود را پیش برده اند؛ و این موضوع برای اساس نقشه برداری، در زمان واقعی، و برای ارزیابی تغییرات در طول زمان اهمیت فراوان دارد.
GIS گاهی اوقات از دیگر سیستم های مبتنی بر کامپیوتر که از اطلاعات جغرافیایی استفاده می کنند متمایز می شود. اما چه چیزی GIS را متفاوت می سازد؟ در واقع در سیستم اطلاعات جغرافیایی، وجود یک محیط جامع برای یکپارچه سازی داده ها و تجزیه و تحلیل، سبب این امر است. در حالی که سیستم های دیگر می توانند نقشه های ذخیره شده در کامپیوتر را تولید کنند، و شاید می توانند پایگاه داده را بازیابی نمایند؛ GIS داده ها را برای تم های متعدد ادغام می کند، و ابزاری را برای تجزیه و تحلیل در سراسر تم (به عنوان مثال، عمل پوشش) فراهم می کند، و نیز می تواند با دیگر روال های تجزیه و تحلیل برای به دست آوردن مدل سازی و سیستم پشتیبانی تصمیم، ادغام گردد. راه دیگر این است که اغلب GIS از فناوری های همراه که تاکنون نقش مهمی به عنوان یک فناوری تلفیقی داشته اند، قابل تفکیک است. نکته مهم آنکه فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی در ازای کاملا جدید بودن، از طریق ایجاد ارتباط با تعدادی از فناوری های جداگانه، آنها را به یک سیستم اطلاعات هماهنگِ واحد و تکامل یافته تبدیل کرده است. با این حال، تفاوت بین انواع مختلفی از GIS ها ممکن است تا حدودی خودسرانه به نظر رسد. سیستم های AM/FM کاربرد گسترده ای در زمینه خدمات شهری پیدا کرده اند، که در آن اهمیت پایگاه های بزرگِ قابل دسترس در سراسر سازمان مشهود است. روشن است که خدمات عمومی نقش مهمی برای منابع آب بازی می کنند، هر جا که در آن آب و فاضلاب (بهداشتی و طوفان) موضوع اصلی باشد، برای شهرداری خدمات مدیریت آب و برق در اولویت است.
ترجمه از: بهزاد سرهادی
نظرات (۰)