چاههای آب تحت تأثیر عوامل مختلف فیزیکی و شیمیایی مثل ترکیب شیمیایی آبهای زیرزمینی، گازهای محلول، PH آب،‌ سرعت جریان آب، تغییرات دما، نوسانهای سطح آب زیرزمینی و فعالیت انواع باکتری‌ها، دچار جرم‌گرفتگی و خوردگی شده که مشکلات ناشی از این عوامل عمدتاً به شکل کاهش بازدهی چاه بروز می‌کند. شناخت این عوامل و نحوه تأثیر هر کدام بر ساختمان چاههای آب می‌تواند تا حد زیادی در کاهش بروز مشکلات حتی جلوگیری از تأثیر بیشتر آنها بر چاههای آب و افزایش طول عمق مفید آنها مؤثر باشد.

از مهمترین مشکلات چاه های آب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-کاهش آبدهی چاه

چاه‌های آب پس از حفر، تجهیز و بهره‌برداری تا مدتی ظرفیت آبدهی اولیه خود را حفظ می‌کنند. با گذشت زمان بنا به دلایل متعددی آبدهی چاه کاهش می‌یابد. از دلایل عمده کاهش آبدهی چاه می‌توان به کاهش سطح آب زیرزمینی در آبخوان، رسوب مواد محلول آب در بخش فیلتر شنی (گراول پک) و شبکه‌های لوله جدار، رشد باکتری و نهایتاً انسداد بیولوژیکی، ماسه‌دهی و فرسوده شدن تجهیزات چاه اشاره کرد.

2-تغییر کیفیت آب چاه

تغییر کیفیت آب چاه می‌تواند به سه حالت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی باشد. در حالت فیزیکی رنگ آب می‌تواند به دلایل مختلفی مثل وجود مواد معلق، باکتری‌ها، شن و ماسه تغییر کند که نتیجتاً کدورت آب را در پی دارد. تغییر کیفیت شیمیایی آب می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. در برخی حالات به علت برداشت بیش از حد سفره‌های آبدار، هجوم آبهای شور مجاور آبخوان را به همراه دارد. این موضوع که در مناطق ساحلی دریاها و دریاچه های آب شور بیشتر اتفاق می‌افتد، ناشی از افزایش مواد محلول در آب به ویژه کلرید سدیم می‌باشد.

تغییر در بو و مزه آب بیشتر به خاطر نوعی رشد بیولوژیک است. بوهای معمولی عبارت از بوی تخم‌مرغ گندیده، بوی مواد نفتی، بوی خاک، بوی ماهی و بوی مرداب می‌باشد و خود گاز H2S (سولفید هیدروژن) در آب باعث بوی تخم مرغ گندیده می‌شود که ناشی از فعالیت باکتری‌های احیا کننده سولفات در آبهای زیرزمینی است. به علت اینکه این باکتری‌ها در زیر لایه رسوبات تشکیل شده فعالیت می‌کنند، با کلرزنی از بین نمی‌روند. از بین بردن این باکتری‌ها ابتدا مستلزم خروج مواد رسوب کرده و سپس عمل کلرزنی است.

باکتری‌هایی مثل اکتینومایست و استروپتومایست عامل ایجاد بوی خاک در آب می‌باشند. به علت اینکه این باکتری‌ها تولید هاگ می‌‌کنند از بین بردن آنها مشکل است ولی با چند بار استفاده از مواد شیمیایی می‌توان هم باکتری‌ها و هم هاگ‌های تازه روییده شده این باکتری‌ها را از بین برد. بوی مواد نفنی در نمونه آب چاه چنانچه ناشی از نشت هیدروکربن‌ها به آب زیرزمینی نباشد می‌تواند به دلیل وجود نوعی باکتری‌ به نام سودوموناسب باشد.

3-جرم گرفتگی تجهیزات چاه‌های آب (Well Incrustation)

رسوب و تجمع مواد ارگانیک و غیرارگانیک بر روی لوله جدار، اسکرین‌ها و فضای بین عناصر تشکیل دهنده لایه آبخوان اطراف چاه را که تحت شرایط مناسبی به وقوع می‌پیوندد، جرم گرفتگی یا پوسته‌بندی می‌گویند. رسوبات حاصل ابتدا با ایجاد ناهمواری‌هایی در محل‌های ورودی آب به چاه، افزایش موضعی سرعت جریان و تلاطم و آشفتگی آب را به همراه داشته و نهایتاً باعث کاهش آبدهی چاه می‌شوند. جرم گرفتگی می‌تواند از نوع شیمیایی، بیولوژیکی و فیزیکی باشد.

4-جرم‌گرفتگی شیمیایی (Chemical Incrustation)

چنانچه تغییری در درجه حرارت و فشار گاز دی اکسید کربن محلول در آب ایجاد شود برخی ترکیبات شیمیایی محلول مثل بی‌کربنات‌ کلسیم [Ca(HCo3)2] و بی کربنات آهن [Fe(HCo3)2] به مواد نامحلول مثل کربنات کلسیم (CaCo3) و کربنات آهن FeCo3 تبدیل شده و به صورت پوسته‌ای بر روی لوله جدار، شبکه‌ها (اسکرین‌ها) و گراول‌های پشت لوله جدار رسوب می‌کنند و نتیجتاً باعث کاهش آبدهی چاه می‌‌شوند.

مدیر سایت: بهزاد سرهادی

شماره تلفن: 09190622992

شناسه تلگرام مدیر سایت: SubBasin@

نشانی ایمیل: behzadsarhadi@gmail.com

(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)

_______________________________________________________

×

 براي پيوستن به بزرگترين گروه تلگرام علوم و مهندسي آب با امکان تبادل نظر بين اعضاء کليک کنيد

کتاب کاربرد مدل QUAL2KW

کتاب کاربرد GIS در منابع آب

کتاب محاسبه سيل طرح