تماس با ما
گروه تلگرام ما
هشدارهای ما
آمار و اطلاعات
پروژه
تهیه مدل مفهومی شبیه ساز کیفی آب زیرزمینی
طبق روند مدل سازی کیفی، پس از مشخص بودن اهداف مدل و انجام مطالعات پایه در این مرحله تهیه مدل مفهومی به عنوان پیش نیاز مدل ریاضی ضروری است. معمولا در تهیه یک مدل مفهومی، موارد زیر باید مشخص شود:
- فرم هندسی محدوده آبخوان
- نوع تشکیلات زمین شناسی آبخوان از نظر همگنی و ناهمگنی
- نحوه بررسی مساله (به صورت یک، دو و یا سه بعدی)
- تعیین رژیم جریان به صورت ورقه ای و یا متلاطم
- تعیین نوع منبع آلودگی (نقطه ای، خطی، توزیعی)
- نوع آلاینده ها و نحوه توزیع آن
- بررسی تغییر مکانی و زمانی متغیر حالت (غلظت) در آبخوان
- تغذیه و تخلیه مواد محلول در سامانه کیفی آبخوان
- شرایط مرزی و ارتباطی که از نظر کیفیت، آبخوان، با خارج از محدوده خود دارد.
بدون شک یکی از مهم ترین مراحل فرآیند مدل سازی، انتخاب مدل مفهوم ی مناسب با توجه به طبیعت آبخوان می باشد. ساده نگری بیش از حد به موضوع، منجربه نتایج غیرواقعی و نگرش سخت گیرانه، باعث بالا رفتن هزینه مدل سازی و نیاز به داده های بیش تر و به خصوص ایجاد مشکلات عدیده در مرحله تنظیم مدل می شود.
بدیهی است که تهیه مدل مفهومی، بستگی به اهداف مدل سازی و منابع موجود و آمار و اطلاعات صحرایی دارد. ولی آنچه می توان بیان داشت، این است که تهیه مدل مفهومی در مدل سازی کیفی آب های زیرزمینی نسبت به مدل به مراتب مشکل تر و پیچیده تر از تهیه مدل مفهومی در مدل سازی جریان در آب های زیرزمینی می باشد.
ذکر این نکته در این جا لازم است که مدل مفهومی قاعدتا باید در مقیاس سه بعدی تهیه شود ولی به دلیل پیچیدگی فعل و انفعالات شیمیایی در آبخوان و عدم شناخت کامل ما به آنچه در درون یک آبخوان و لایه های مختلف آن به خصوص از نظر کیفی می گذرد، غالبا این امکان وجود ندارد به خصوص در شرایط ایران و محدودیت آزمایشات ژئوفیزیک، ردیابی آلودگی در آبخوان و نمونه برداری کیفی از اعماق مختلف آبخوان تشکیل مدل مفهوم ی را در مقیاس سه بعدی توام با خطا خواهد کرد. از طرف دیگر به دلیل این که این مدل، به عنوان راهنما در تهیه مدل ریاضی به کار گرفته می شود، لذا گاه با تهیه نادرست و ناقص آن باعث ایجاد اشتباه در روند مدل سازی خواهد شد. بنابراین در این گونه موارد، بهتر است مدل مفهومی در مقیاس دوبعدی تهیه شود ولی اطلاعاتی از چگونگی اثرات شرایط مرزی به طور مثال در محور عمودی (به خصوص وجود آلاینده های کشاورزی، شهری و صنعتی) و سنگ کف (در عمق آبخوان) ذکر شود. در مقیاس دو بعدی شاید بهترین پارامتری که بر اساس آن بتوان مدل مفهومی را تهیه کرد، باقیمانده خشک مواد محلول (TDS) باشد. در واقع تهیه نقشه مربوط به این پارامتر می تواند تا حدود زیادی روند تغییرات کیفی آبخوان را از نظر مکانی نشان دهد.
بدیهی است، در صورتی که منشا آلودگی، به طور مثال یک چاه تزریقی باشد و یا آلودگی آبخوان ناشی از تداخل رودخانه آلوده با آبخوان باشد، در این حالت، تهیه مدل مفهومی به مراتب ساده تر از سامانه پیچیده آلاینده ها در بعضی از آبخوان ها می باشد.
در سواحل دریاها و دریاچه ها که پدیده تداخل آب شور و شیرین رخ م یدهد (مانند ساحل دریای خزر، ساحل دریاچه ارومیه، نواحی پست بعضی از کویر های ایران، دریاچه هامون سابوری در سیستان و...)، شاید بتوان با انجام یک سری اندازه گیری های کیفی در اعماق مختلف آبخوان با مختصات (XYZ) روند پیش روی آب شور به سمت آبخوان شیرین در خشکی را ملاحظه کرد که این امر به خصوص در تهیه مدل مفهومی می تواند، بسیار موثر باشد.
در صورتی که فقط از پارامترهای کیفی، مقدار هدایت الکتریکی در دسترس باشد، گاه می توان با تبدیل EC به TDS پارامتر اخیر را به دست آورد.
در شوری های بالای آبخوان، این روش نمی تواند دقیق باشد و لذا بهتر است که پارامتر باقیمانده خشک به طور مستقل نمونه برداری شود و در مکان های مختلف میتوان نقشه هم TDS را رسم کرده و از آن در تهیه مدل مفهومی استفاده کرد.
بدیهی است در صورتی که مشکل منطقه، به طور مثال افزایش نیترات (به خصوص در مناطق کشاورزی) و یا افزایش فلز های سنگین (در مناطق شهری و صنعتی) باشد، مساله به طورکلی فرق خواهد کرد و ارقام و نقشه توزیع مکانی و زمانی مربوط به آن آلاینده خاص (به طور مثال نیترات و یا آرسنیک)، باید به عنوان نقشه مبنا جهت تهیه مدل مفهومی به کار گرفته شود.
شناسه تلگرام مدیر سایت: SubBasin@
نشانی ایمیل: behzadsarhadi@gmail.com
(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)
_______________________________________________________
در منابع آب
نظرات (۰)