•تیپ کوهها
این تیپ از اراضی مرتفع ترین عوارض سطوح تخریبی کره زمین است که براثر حرکات کوهزائی در دورانهای مختلف زمین شناسی به وجود آمده اند . اختلاف ارتفاع پائین ترین نقطه (کف دره ) تا بالاترین نقطه (قله ) در این فیزیوگرافی معمولا بین 500 تا 1500 متر است. شیب کوههای بیش از 25 درصد و در قسمتهای کم شیب ممکن است بین 25-8 درصد شیب داشته باشند. عمق خاک متفاوت بوده و از رخنمون سنگی بدون خاک تا دره هائی با خاک عمیق تغییر می یابد.
-واحد اراضی 1.1
در برگیرنده کوه های بسیار مرتفع با قلل تیز و کشیده، متشکل از سنگهای آهکی سخت و دولومیتی، ماسه سنگی و در برخی مناطق شامل سنگهای گچی است. در قلل، رخنمونهای سنگی قابل مشاهده است. اغلب فاقد پوشش خاکی بوده و در دامنه ها عمدتاً خاکهای خیلی کم عمق سنگریزه دار و سنگلاخی قابل مشاهده می باشد.عمق کم خاک، شیب زیاد و فرسایش از محدودیت های این واحد اراضی محسوب می گردد.
-واحد اراضی 2.1
این واحد اراضی مشتمل است بر کوهها مرتفع و قلل اغلب مدور و گاهی تیز و کشیده ، متشکل از مواد آهکی ، ماسه ای ، کنگلومرائی و گاهی نیز آتشفشانی و مارنی که دارای خاک خیلی کم عمق تا کم عمق سنگریزه دار است و گاهی اصولا پوشش خاکی وجود ندارد.
پوشش گیاهی اغلب کم و گاهی متوسط است، بخشی از این واحد بعنوان چراگاه اتفاقی یا فصلی مورد استفاده است و بقیه بایر مانده است. در بعضی از نقاط آن آثار درختان و درختچه ها بصورت پراکنده دیده می شود.
محدودیتها و اشکالات عمده این واحد ارضی در حال حاضر شیب و پستی و بلندی زیاد، کمی عمق خک و وجود سنگریزه در مناطقی که پوشش خاکی وجود دارد و لخت بودن آن در سایر مناطق و فرسایش شدید تا نسبتا زیاد این اراضی می باشد. به نظر می رسد که پس از عملیات حفاظت خاک و کنترل چرا از فرسایش این واحد تا حدی جلوگیری شود. در مجموع با توجه به وسعت اندک این واحد اراضی ، موقعیت و ویژگیهای دیگر آن از نظر بهره برداری احتمالی اهمیت چندانی نداشته و کلا در حفاظت حوزه های آبخیز ، نقش مثبتی را خواهد داشت.
-واحد اراضی 3.1
در برگیرنده کوه های نسبتاً مرتفع، اغلب با قلل مدور و شامل مواد آهکی، کنگلومراهای متحجر و در بعضی قسمتها دارای مارنهای گچی، ماسه سنگی و شیل می باشد. فرسایش این اراضی متوسط تا زیاد ارزیابی شده است. پوشش خاکی در این مناطق خیلی کم عمق و سنگریزه دار و در برخی مناطق به دلیل وجود مواد آلی تیره رنگ است. عمق کم خاک، سنگریزه ، شیب زیاد و فرسایش از محدودیت های این واحد اراضی محسوب می گردد.
•تیپ تپه ها
تپه ها معمولا به سطوح ژئومرفیک قدیمی زمین اطلاق می شود که در اثر فرسایش شدید چنان تخریب شده اند که سطوح صاف در آنها رویت نمی شود ولی شدت پستی و بلندی و شیب در آنها نسبتا کمتر از کوهها است . شیب کلی در این تیپ معمولا 25-8 درصد و حداکثر 40-25 درصد و بدون داشتن شیب جانبی مشخص است . شدت اختلاف ارتفاع بین قله و دره ها در این تیپ از 50 تا 500 متر متغیر است.
-واحد اراضی 1.2
این واحد شامل تپه هائی متشکل از مواد آهکی ، ماسه ای ، کنگلومرائی و با مواد دگرگونی و گاهی آتشفشانی می باشد و در بعضی از قسمتها بقایای فلاتهای قدیمی نیز در این واحد قرار گرفته است. کلا بدون خاک بوده و یا خاک خیلی کم عمق تا نیمه عمیق سنگریزه داری در دامنه ها و دره ها وجود دارد. پوشش گیاهی نیز یا اصلا وجود ندارد و یا خیلی کم است و گاهی بطور خیلی پراکنده درختچه هائی نیز در آن دیده می شود . این واحد اغلب بصورت بایر می باشد و بندرت از آن بعنوان چراگاه اتفاقی استفاده می شود.
از جمله اشکالات و محدودیتهای عمده این واحد می توان از فرسایش زیاد و شیب تند اغلب دامنه ها و نداشتن خاک و یا کم عمق بودن و وجود سنگریزه زیاد در آن را نام برد . این اراضی در حال حاضر اغلب بصورت بایر می باشد و فقط از بعضی از دامنه ها بعنوان چراگاه اتفاقی استفاده می شود . بهتر است عملیات حفاظت خاک در آن صورت پذیرفته و چرا کنترل شود. در این صورت نیز کلا حفاظت حوزه و کنترل فرسایش نقش مثبتی را خواهد داشت.
- واحد اراضی 3.2
شامل تپه های کم ارتفاع تا نسبتاً مرتفع با قلل مدور، متشکل از سنگهای آهکی، کنگلومرایی، ماسه سنگی، دگرگونی و شیلی می باشد. این اراضی بدون رخنمون سنگی یا با رخنمون سنگی کم است. خاک این اراضی کم عمق تا نیمه عمیق سنگریزه دار با بافت متوسط تا سنگین واقع برسنگهای نرم آهکی است. عمق کم خاک، شیب و فرسایش از محدودیت های این واحد اراضی محسوب می گردد.
-واحد اراضی 6.2
این واحد اراضی از تیپ تپه ها بوده و بیشترین محدودیت آن فقدان خاک و یا کم بودن خاک است. این واحد دارای خاک های کم عمق تا نیمه عمیق و سنگریزه دار بوده و بافت آن سبک و برروی تجمع آن سنگریزه های گرد شده، مواد گچی، مارنی و کنگلومرا می باشند. در این واحد اراضی شوری و فرسایش یافته خیلی زیاد بوده و تجمع گچ به صورت فراوان در آن دیده می شود. این واحد معمولا بدون پوشش گیاهی و یا پوشش گیاهی بسیار اندکی در آن مشاهده می شود. این واحد شامل تپه های کم ارتفاع با قلل مدور بدون رخنمون سنگی در مناطق گرم و خشک، آبراهه های فرسایش به صورت کم عمق به مقدار زیاد از قلل این تپه ها تا دامنه آنها مشاهده می شوند.
•تیپ فلاتها و تراسهای بالائی
این تیپ متشکل از سطوح ژئومرفیک قدیمی است که بر اثر فرسایش و افزایش قسمتی از آن تخریب شده ، بطوریکه قسمتهای مسطح و یا دارای شیب ملایم سطوح اولیه اراضی هنوز باقیمانده است و همچنین شدت فرسایش در آنها کم و شیب اصلی آن معمولا کمتر از 5 درصد ولی شیب جانبی تا 25 درصد می رسد. اختلاف ارتفاع بین دره ها و سطوح اصلی معمولا کمتر از 25 متر و به ندرت تا 50 متر می رسد.
خاکها در این تیپ معمولا تکامل یافته و با عمق کم تا نسبتا زیاد است. این تیپ براساس نوع سنگ بستر، شدت فرسایش و پستی و بلندی و یا موقعیت به واحدهایی تقسیم می شود.
- واحد اراضی 1.3
این واحد در برگیرنده فلاتها و تراسهای فوقانی با پستی و بلندی و بردگیهای متوسط تا زیاد، متشکل از آبرفتهای سنگریزه دار قدیمی می باشد که دارای پوشش خاکی کم عمق تا نیمه عمیق سنگریزه دار است. گچ نیز ندرتا در لایه های زیرین دیده می شود پوشش گیاهی ، استیپی نستبا خوب است و از آن بعنوان چراگاه فصلی و اتفاقی استفاده می شود. در بعضی قسمتها خاک نستبا عمیقی در این واحد دیده می شود و قسمتهائی از این اراضی تحت کشت زراعتهای آبی و باغات است.
از جمله اشکلات و محدودیتهای این واحد اراضی می توان از کمی عمق خاک و وجود سنگریزه ، پستی و بلندی و فرسایش آبی و بادی در آن نام برد. پیشنهاد می شود عملیات کنترل چرا ، احیای مراتع و حفاظت خاک در این واحد اجرا گردد تا قابلیت نسبتا خوبی برای چرای فصلی پیدا نماید. در صورت تامین آب برای مناطقی که قابلیت کشت دارند و باید در مطالعات دقیق تری تفکیک شوند ، می توان آنها را زیر کشت زراعتهای آبی برد و قابلیت متوسطی را از این اراضی انتظار داشت.
-واحد اراضی 4.3
دربرگیرنده فلاتها و تراسهای فوقانی با پستی و بلندی متوسط تا زیاد و فرسایش آبی متوسط تا زیاد که برروی مواد واریزه ای، آهکی و کنگلومرای متحجر قرار گرفته است. پوشش خاکی این واحد کم عمق تا نیمه عمیق سنگریزه دار همراه با بافت متوسط تا سنگین می باشد. سنگریزه و فرسایش آبی از محدودیتهای این واحد اراضی محسوب می گردد.
- واحد اراضی 9.3
در برگیرنده فلاتها و تراسهای فوقانی با پستی و بلندی و فرسایش کم تا متوسط و دارای سنگریزه برروی مواد آهکی است. دارای خاک کم عمق تا عمیق سنگریزه دار با بافت متوسط تا سنگین و دارای افق Calcic است. بافت سنگین ، نفوذ پذیری کم و احتمال فرسایش آبی از محدودیتهای این واحد اراضی محسوب می شود.
•تیپ دشتهای دامنه ای
این تیپ از تعداد زیادی مخروط افکنه های ریز بافت بهم پیوسته تشکیل شده که بصورت نواری در دامنه کوهها قراردارند. بطوریکه طول این نوار که با شیب ملایمی در جهت اراضی پست رسوب گذاری شده به موازات کوهها امتداد می یابد. شیب کلی این اراضی حداکثر 5 درصد و اختلاف سطوح پست و بلند آن کمتر از 5 متر است . خاکهای این تیپ از اراضی معمولا عمیق تا نسبتا عمیق با درجات تکاملی متفاوت و با خاکهای رسوبی است.
دشتهای دامنه ای برحسب شدت پستی و بلندی ، فرسایش شکل ظاهری ، قدرت مواد رسوب گذاری شده و یا میزان شوری و قلیائیت به واحدهای اراضی تقسیم می شود که در منطقه طرح در واحد (1.4 و 2.4) شناسائی شده است.
- واحد اراضی 1.4
این واحد شامل دشتهای رسوبی دامنه ای با پستی و بلندی کم و نسبتا مسطح می باشد. اکثرا این اراضی دارای خاک عمیق و بدون سنگریزه بوده ویا مقدار کمی سنگریزه در آن دیده می شود . بافت خاک غالبا سبک تا متوسط است ولی گاهی بافت سنگین نیز وجود دارد. در بعضی نقاط تجمع مواد آهکی و یا کمی شوری اندازه گیری شده است . پوشش گیاهی نسبتا خوب است و در آن انواع زراعتهای آبی و باغات میوه وجود دارد.
محدودیتهای عمده اساسی این واحد وجود شوری و بالا بودن سطح آب زیرزمینی در بعضی از قسمتها می باشد. گرچه این اراضی در حال حاضر برای زراعتهای آبی و باغات میوه نسبتا مناسب می باشند ولی پس از بهبود و اصلاح اراضی و تسطیح مورد نیاز، جهت زراعتهای آبی یکساله و باغات مناسب خواهند بود.
- واحد اراضی 2.4
این واحد شامل دشتهای دامنه ای و آبرفتهای بادبزنی شکل رودخانه های جاجرود و نمرود نسبتا مسطح و بدون سنگریزه و با شیب بسیار ملایم 0/5 تا 1 درصد می باشد. اکثرا این اراضی دارای خاکهای عمیق با بافت رسی شنی یا توام با سیلت که در بعضی از جاها کمی شور و یا سنگریزه دار هستند. این اراضی عموما تحت کشت زراعتهای آبی و باغات میوه قرار دارند. محدودیت عمده این واحد از اراضی وجود شروی در بعضی نقاط آن و همچنین فرسایش و وجود قلوه سنگ ها بصورت مدور می باشد. این اراضی در حال حاضر برای زراعتهای آبی و باغات میوه دارای قابلیت نسبتا مناسب بوده ولی در صورت اجرای عملیات تسطیح و جمع آوری قلوه سنگها و شستشو و اصلاح اراضی در نقاط دارای محدودیت و ایجاد بادشکن ، جهت زراعتهای آبی یکساله و باغات مناسب خواهند بود.
-واحد اراضی 5.4
دربرگیرنده دشت های دامنه ای با پستی و بلندی کم و دارای فرسایش آبی کم در برخی قسمتها است. خاک این اراضی عمیق و دارای بافت متوسط تا سنگین و عموماً دارای طبقه متمرکز آهک می باشد.
-واحد اراضی 8.4
در برگیرنده دشتهای دامنه ای نسبتاً مسطح با خاک عمیق تا خیلی عمیق همراه با بافت سنگین تا خیلی سنگین که در برخی مناطق بافت خاک متوسط می باشد. شوری این اراضی کم تا متوسط ارزیابی شده است. شوری و سنگینی خاک از محدودیتهای این واحد اراضی محسوب می گردد.
•تیپ دشتهای رسوبی رودخانه ای
این تیپ شامل مواد رسوبی ریزبافتی است که به وسیله رودخانه ها حمل و در دشتهای نسبتا مسطح رسوب نموده است . شیب این اراضی معمولا کمتر از یک درصد و جهت آن به موازات رودخانه و به طرف اراضی پست است. این تیپ از اراضی بسته به نوع وضعیت رسوبگذاری و یا پستی و بلندی و فرسایش و یا میزان شوری و قلیائیت به واحدهائی تقسیم می گردند.
-واحد اراضی 1.5
این اراضی مسطح و غالبا دارای خاک عمیق و بافت متوسط تا سنگین است. بدون شوری و یا با شوری کم می باشد. پروفیل خاک از لایه های منطبق تشکیل یافته و ساختمان آن فشرده است. پوشش گیاهی شامل گیاهان استیپی پراکنده است. این اراضی غالبا تحت کشت زراعت های آبی و باغات بوده و قابلیت مناسبی دارد.
-واحد اراضی 5.2
شامل دشتهای رسوبی رودخانه ای نسبتاً مسطح با شیب ملایم و مقدار کمی پستی و بلندی با خاک عمیق تا بسیار عمیق با بافت متوسط تا سنگین که در بعضی قسمتها تکامل یافته و شور است. شوری از محدودیتهای این تیپ اراضی محسوب می گردد.
•تیپ اراضی پست
این تیپ به اراضی اطلاق می شود که دارای شکل و اندازه متفاوت ولی بطور کلی مسطح همراه با کمی تعقر می باشند. این اراضی از رسوبات دانه ریز معمولا شور تشکیل یافته و دارای زهکشی طبیعی بسیار ضعیف و آبهای زیرزمینی بالا است. این اراضی فاقد مسیلهای فعال سیلابی است تا آبهای اضافی جمع شده و در آن را به خارج هدایت نمایند. بنابراین در این اراضی آبهای ورودی یا به زمین نفوذ می نماید و یا تبخیر می شود. خاکهای این اراضی معمولا هیدرومرفیک یا هالومرفیک است.
- واحد اراضی 2.6
آن قسمت از اراضی پست که تقریبا مسطح بوده و دارای شیب بسیار ملایمی هستند در این واحد قرار گرفته اند. شیب اراضی کمتر از 0/5 درصد می باشد. خاک این واحد بسیار عمیق بوده دارای بافت بسیار سنگین توام با شوری زیاد است.
پوشش گیاهی از نباتات شور پسند و یا مقاوم به شوری با تراکم متوسط تشکیل یافته و غالبا این اراضی بصورت بایر هستند. اشکالات و محدودیتهای عمده این واحد اراضی ، شوری و قلیائیت زیاد است و علاوه بر آن بالا بودن سطح آب زیرزمینی و زهکشی ضعیف خاک و فرسایش نسبتا شدید را نیز باید افزود. قسمتهایی از این اراضی در حال حاضر قابلیت چرای اتفاقی را دارند که باید مطالعات بیشتری روی آن صورت گیرد تا قابلیت این اراضی در آینده مشخص تر شود. بخشی از اراضی که جزو اراضی بایر محسوب می شود بهتر است از فرسایش خاک در آن جلوگیری شود.
•تیپ دشتهای سیلابی
این تیپ شامل اراضی مسطح و سیلگیر است که مسیر آبراهه ها و مسیلها به تعداد زیادی در سطح آنها مشاهده می گردد. آب سطحی در مسیر آبراهه ها جریان پیدا کرده و از منطقه خارج می شوند. این اراضی مسطح بوده و برحسب نوع ماده اولیه، موقعیت و درجه شوری و قلیائیت و میزان سیلیگیری به دو واحد (1.7 و 2.7) تفکیک شده اند.
- واحد اراضی 1.7
دشتهای سیلابی تقریبا مسطح با آبراهه ها متعدد کم عمق، جزء این واحد اراضی محسوب می شود. در حالیکه دارای خاک عمیق با بافت سنگین و پوسته های نمکی با شوری و قلیائیت بسیار زیاد همراه می باشد. پوشش گیاهی آن کم تا متوسط است که اغلب از گیاهان مقاوم به شوری و یا شور پسند (گز - سالیکورنیا) تشکیل یافته است. این اراضی اغلب بایر هستند و در بعضی نقاط بصورت چراگاه اتفاقی مورد بهره برداری قرار می گیرد. در قسمتهائی از این واحد در فصول بارندگی آب ماندگی دیده می شود. اشکالات و محدودیتهای عمده این اراضی شوری و قلیائیت زیاد و سیلگیری است که باعث بایر ماندن اراضی شده است. عملیات مورد لزوم این واحد اراضی علاوه بر مطالعات بیشتر جلوگیری از خطرات سیل واصلاح اراضی می باشد که در این صورت می تواند بصورت مراتع فصلی مورد بهره برداری قرار گیرد.
-واحد 2.7
این واحد شامل دشت های سیلابی مسطح با آبراهه های نسبتاً زیاد و کم عمق با مقدار کمی پستی و بلندی همراه بوده که شیب کلی آنها یک درصد است.این واحد دارای خاک عمیق با بافت متوسط تا سنگین و شوری زیاد می باشد که غالباً به صورت منطبق روی هم قرار گرفته اند.
این اراضی دارای پوشش گیاهی کم تا متوسط و گیاهان مقاوم به شوری مانند گز-سالیکورنیا بوده و به عنوان چراگاه مورد استفاده قرار می گیرد. محدودیت این اراضی در خطر سیل گیری، زهکش نامناسب و شوری زیاد می باشد.
•تیپ واریزه های بادبزنی شکل سنگریزه دار
این تیپ شامل اراضی شیب دار و سنگریزه دار پای کوهها است که از مواد ریزدانه و درشت سنگریزه دار که به وسیله آبراهه های فصلی حمل شده تشکیل گردیده است. این اراضی به صورت نواری به موازات کوهها، دشتی سنگلاخی را در دامنه بوجود آورده است و به دلیل کمی بعد مسافت حمل مواد ، سنگریزه های موجود در این دشتها اغلب گوشه دار است. در مواردی که رسوبات شکل مشخص مخروط افکنه را داشته باشند، واریزه های بادبزنی شکل نامیده می شوند ولی در صورتیکه از رسوبات آبراهه های موازی و متصل به هم تشکیل شده باشند، اصطلاح بهادا بکار برده می شود. شیب این اراضی معمولا 5 درصد و تقریبا محدب است ولی در نزدیک کوه امکان دارد که شیب تا 15 درصد نیز برسد. خاکهای این تیپ اراضی معمولا تکامل یافت بوده ولی در تمامی آن سنگریزه از عناصر تشکیل دهنده است که مقدار آن بیش از 15 درصد است.
- واحد اراضی 1.8
این واحد اراضی در برگیرنده واریزه های بادبزنی شکل است که آبراهه های کم عمق و زیادی در آن مشاهده می شود و شیب کلی آن معمولا 5-1 درصد است ولی گاهی تا 8 درصد نیز می رسد. دارای خاک کم عمق تا نیمه عمیق همراه با سنگریزه زیاد است. بافت خاک سبک تا متوسط بوده که در بعضی قسمتها بر روی طبقه حاوی گچ و آهک قرار دارد. دارای پوشش گیاهی کم تا متوسط که بصورت چراگاه فصلی مورد استفاده قرار می گیرد و در بعضی نقاط قطعات کوچک زراعتهای آبی و باغات نیز در آن مشاهده می شود. اشکالات و محدودیتهای مختلف این واحد اراضی عبارتند از سنگریزه خیلی زیاد ، کمی عمق خاک و خطرات سیلگیری و در بعضی نقاط پستی و بلندی کم تا نسبتا زیاد می باشد. با کنترل چرا و احیای مراتع می توان قابلیت متوسط برای چرای تحت کنترل جهت اراضی فوق انتظار داشت.
- واحد اراضی 2.8
در برگیرنده واریزه های بادبزنی شکل سنگریزه¬دار با پستی و بلندی کم تا متوسط و بریدگیهای کم تا متوسط است. خاک این اراضی بسیار کمعمق با بافت متوسط تا سنگین و مقدار زیاد سنگریزه و عمدتاً همراه با شوری کم می باشد. وجود سنگریزه در خاک و احتمال سیلگیری از محدودیتهای این واحد اراضی محسوب می گردد.
واحد اراضی 8.8
دربرگیرنده واریزه های بادبزنی شکل سنگریزه دار با خاک نیمه عمیق تا عمیق سنگریزه دار با بافت متوسط تا سنگین بر روی سنگریزه های زاویه دار می باشد. وجود سنگریزه در خاک و احتمال سیلگیری از محدودیتهای این واحد اراضی محسوب می گردد.
•تیپ آبرفتهای بادبزنی شکل سنگریزه دار
این تیپ شامل اراضی است که از رسوبات رودخانه های اصلی و به صورت مخروطی که راس آن در دهانه دره و قاعده آن به سمت دشت باشد تشکیل یافته است و دارای شکل محدب با شیبی حدود 2 درصد و سنگریزه های مدور است . خاکهای آن معمولا رسوبی و سنگریزه دار (بیش از 15 درصد) و گاهی تکامل یافته است. آبرفتهای بادبزنی شکل سنگریزه دار برحسب نوع مواد تشکیل دهنده، خاک، پستی و بلندی و شیب به واحدهای اراضی تقسیم می شوند که در منطقه تنها واحد (1.9) شناسائی شده است.
- واحد اراضی 1.9
آبرفتهای بادبزنی شکل سنگریزه دار و واریزه های بهم پیوسته با مقدار زیادی سنگریزه و پستی و بلندی کم تا متوسط تحت این واحد تعیین و مشخص شده اند. شیب کلی اراضی 3-1 درصد و دارای خاک خیلی کم عمق تا کم عمق بر روی سنگریزه است.
دارای پوشش گیاهی مناطق استیپی و بوته ها با پراکندگی زیاد بوده و در بعضی نواحی آن زراعتهای آبی و باغات مشاهده می شود.
مشکلات و محدودیتهای این اراضی شامل کمی عمق خاک، وجود سنگریزه، فرسایش و وجود آبراهه ها می باشد. عملیات مورد نیاز جهت حفاظت اراضی شامل ایجاد سیل بند، رعایت اصول مرتعداری و جنگلکاری بوده که در صورت انجام آن از قابلیت کم تا متوسط برای اهداف فوق برخوردار خواهد بود.
نظرات (۰)