ارزیابى پیامدهاى آزادسازى خرید و فروش آب

۲۰ آبان ۹۹ ، ۰۷:۳۳ نويسنده: بهزاد سرهادی

حوضه‌ی آبریز کویر در انجیر، یکی از حوضه‌های آبریز درجه دو کشور و در برگیرنده‌ی مناطق شمالی استان کرمان و بخشی از استان یزد است. استحصال آب در این حوضه، تقریباً بصورت کامل از منابع آب زیرزمینی صورت می‌پذیرد. بیلان آب این حوضه‌ی آبریز به شدت منفی است و قسمت اعظم استحصال آب جهت آبیاری باغات پسته است. باغات پسته‌ی این حوضه‌ی آبریز بیشترین سهم را از تولید پسته‌ی کشور دارند. پسته، با صادرات متوسط سالانه یک و نیم میلیارد دلار آمریکا، ارزآورترین محصول صادراتی غیر متکی به منابع نفت و گاز و مواد خام معدنی کشور است. اما سیاست دولتی، بدنبال توجیه تخصیص و بازتخصیص آب در اولویت اول به مصرف شهری و در اولویت دوم به مصرف صنعتی است. بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های قدیمی و درآمدزای منطقه‌ی مورد اشاره، بالاخص باغات پسته‌ی حاصلخیز و بارور، در حال نابودی هستند و این شرایط، منطقه را آبستن انواع ناملایمات کرده است.

در حال‌حاضر رویکرد تمرکززدایی با تاکید بر سیاست‌هایی چون تقویت مدیریت‌های محلی آب، مدیریت مشارکتی و ایجاد و توسعه بازارهای آب از مهم‌ترین جهت‌گیری‌ها و اقدامات اصلاحی مدنظر مدیریت منابع آب به شمار می‌رود. بازار آب از جمله پیشنهاداتی است که با اقتباس از الگوهای مشابه در سایر نقاط خشک جهان، جهت اصلاح بخشی از معضلات موجود مطرح شده است. بازار آب، ترتیبات نهادی است که از طریق آن دارندگان مجوز بهره‌برداری از منابع آب، حقوق خود را با یکدیگر یا با متقاضیان جدید مبادله می‌کنند. از طریق این ابزار مدیریت تقاضا، امکان تخصیص مجدد و استفاده کاراتر از منابع آب بین مصارف و مصرف‌کنندگان رقیب و انگیزه‌های اقتصادی (براساس ارزش واقعی آب) برای آب‌بران فراهم می‌شود.

منبع: اندیشکده تدبیر آب ایران