آیا مادر محیط زیست ایران را می شناسید؟

۰۳ فروردين ۰۰ ، ۰۹:۵۸ نويسنده: بهزاد سرهادی

مَه‌لَقا مَلّاح (زاده ۳۱ شهریور ۱۲۹۶ در نوکنده) کتابدار و فعال محیط زیست اهل ایران است. وی فرزند خدیجه افضل وزیری و نوهٔ بی‌بی‌خانم استرآبادی، نواده قاجار، بنیان‌گذار سازمان غیردولتی زیست‌محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» است و از وی به عنوان «مادر محیط زیست ایران» یاد می‌شود.

مه‌لقا هنگامی که پدر و مادرش با کاروان برای زیارت به مشهد می‌رفتند، در کاروان‌سرای عباسی در میان راه به‌دنیا آمد. مادرش خدیجه افضل وزیری و مادربزرگ‌اش بی‌بی‌خانم استرآبادی از زنان پیشگام عصر خود بودند. پدرش آقابزرگ ملاح به دلیل داشتن منصب دولتی در شهرهای مختلف ساکن می‌شد و به همین دلیل، مه‌لقا در شهرهای مختلفی مانند مشهد، قوچان، اصفهان، دامغان، همدان و کرمانشاه تحصیل کرد.

مه‌لقا ملاح (نفر وسط) به همراه مادرش خدیجه افضل وزیری و خواهرش مهرانگیز ملاح.

او بعد از تحصیل در فلسفه و علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران مدرک فوق‌لیسانس علوم اجتماعی گرفت و برای ادامهٔ تحصیل به پاریس رفت و در سوربن علوم اجتماعی خواند و با مدرک دکترا به ایران بازگشت. در فرانسه ضمناً دورهٔ کتاب‌داری نیز در کتاب‌خانه ملی فرانسه گذراند. در بازگشت به ایران در کتابخانه دانشگاه تهران مشغول کار شد و بعد از مدتی در سال ۱۳۴۷ به ریاست کتابخانهٔ مؤسسهٔ تحقیقات روان‌شناسی برگزیده شد. پس از بازنشستگی تمام وقت خود را در راه مبارزه برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست گذاشت.

مه‌لقا ملاح در سال ۱۳۷۳ با مشارکت همسرش و چند استاد دانشگاهی علاقه‌مند به محیط زیست سازمان غیردولتی زیست‌محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» را بنیان گذاشت. این سازمان در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۷۴ رسماً اعلام موجودیت کرد.

از مه‌لقا ملاح مقالات متعددی دربارهٔ آلودگی محیط زیست و شیوه‌های مبارزه با آن در نشریات گوناگون منتشر شده‌است. او مدیر مسئول و سردبیر فصلنامهٔ فریاد زمین است.