آب مجازی میزان آبی است که در فرایند تولید کالا مصرف شده است. اصطلاح آب مجازی برآمده از عبارت تجارت آب مجازی است که منظور از آن،  میزان آب مصرف‌شده در فرایند تولید کالاهایی است که از مرز یک قلمرو سیاسی مستقل، وارد یا صادر می‌شود. از این دیدگاه، آب مجازی به همراه سه منبع آب واقعی که عبارت از آب آبی (سطحی- زیرزمینی)، آب سبز (بخشی از رطوبت خاک که به وسیله ریشه گیاهان جذب می‌شود و آب خاکستری (پساب، آب‌های شور و آب‌های آلوده) هستند، یکی از منابع چهارگانه آب به شمار می‌آید. از دیدگاه بیلان متعارف، منابع آب به طور اساسی مربوط به منابع آب آبی و خاکستری می‌شود و دو منبع دیگر (مجازی و سبز) در چرخه آب در نظر گرفته نمی‌شود. پیوند بین «منابع آب مجازی»با «منابع آب واقعی»، پیوند بحث تجارت آب مجازی با بیلان منابع آب است. از سوی دیگر، بیلان  متعارف، یک چرخه بسته می‌باشد. ولی در پیوند با منابع آب مجازی، دیگر با یک چرخه بسته روبرو نبوده، بلکه با فرآیندها و تبادلات بین منابع آب روبرو هستیم.

در بسیاری از گزارش‌های جهانی، تصویر غم انگیزی از کمیابی جهانی آب و فشارهای فزاینده برای تأمین آب کشاورزی ترسیم می‌شود. همچنین در این گزارش‌ ها اذعان می‌شود که سیاست های طرف تقاضا، اثر بخش تز از رویکردهای عرضه‌گرا هستند، ولی نسبت به بازارهای آب به عنوان ابزاری برای مدیریت تأمین آب در شرایط کمیابی تردید دارند. این نگاه، تمایز آشکاری با نظر برخی دیگر از صاحب‌نظران دارد که پیاده سازی بازارهای آب را در ایالات متحده و کشورهای دیگر، موفق ارزیابی می‌کنند. برای روشن‌ترشدن این بحث، این نوشتار به ارزیابی عملکرد بازارهای استقرار یافته آب می پردازد. همچنین، چالش های بازارهای آب را در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مورد توجه قرار میدهد و درباره اینکه کشورها چگونه میتوانند بر این چالش‌ها فایق آیند سخن میگوید.

گفتمان سیاست هند درباره تعرفه مناسب‌تر برق کشاورزی در سال‌های اخیر چهره پررنگ‌تری یافته است. تا اوایل دهه 1970، شوراهای برق در تمام ایالت‌ها، بهای برق را بر اساس اندازه‌گیری مصرف برق چاه‌ها وضع کرده بودند. با این همه، به نسبتی که شمار چاه‌ها در دهه‌ها 70 و 80 به چندین برابر افزایش یافت، شوراها با این مسئله روبرو شدند که هزینه‌های اندازه‌گیری در مقایسه با مجموع عواید حاصل از بخش کشاورزی، بسیار بالا است. در پاسخ، در دهه‌های 70 و 80 بیشتر ایالت‌ها تعرفه‌های ثابت را برای تأمین برق کشاورزی در پیش گرفتند.

جهان به طور فزاینده‌ای مجبور است تا با چالش چگونگی اطمینان از تأمین کافی آب برای جمعیت و اقتصادهای رو به رشد روبرو شود، و همزمان از سلامت اکوسیستم‌های آب شیرین و خدمات حیاتی که تأمین می‌کنند حفاظت نماید. یکی از راه‌حل‌هایی که دولت‌ها به شکل فزاینده در تلاش برای توزیع موزون‌تر آب، مورد توجه قرار می‌دهند، انتقال آب از نواحی که ظاهراً آب مازاد وجود دارد به نواحی دارای کمبود آب است.

ظرفیت حکمرانی آب، سطح قابلیت یک جامعه را برای پیاده‌سازی تدابیر اثربخش آبی به وسیله سیاست‎ها، قوانین، نهادها، مقررات و ساز و کارهای رعایت قوانین نشان می‌دهد. بدون سیاست روشن، پی‌ریزی نظام منسجم قوانین دشوار  است؛ بدون ساختار حقوقی تثبیت‌شده و روشن، نهادها دشوار بتوانند بدانند چگونه باید عمل کنند؛ و بدون نهادهای اثربخش، اعمال و رعایت قانون احتمالاً تضعیف خواهد شد.

به اعتقاد برخی صاحب‌نظران، آب «جریان خون اقتصاد سبز» است. با این همه، منابع آب در بسیاری از بخش‌های جهان، محدود بوده و فشار بر منابع آب به سبب افزایش تقاضای آب برای نیازهای انسانی، غذا، صنعت و محیط‌زیست بیشتر می‌شود. اگر استفاده از آب با نرخ کنونی ادامه یابد، برآورد می‌شود تا سال 2030 تقاضای آب تا 40 درصد از موجودی قابل تأمین آب پیشی می‌گیرد. در نتیجه، امنیت آب و امنیت غذا در معرض ریسک قرار می‌گیرد؛ توسعه اقتصادی با محدودیت روبرو می‌شود و «زیرساخت‌های سبز» را که همه‌چیز به آن وابسته است، تضعیف می‌کند.

یکی از اهداف اصلی سازمان جهانی هواشناسی (WMO) ارتقاء استفاده از بهترین شیوه های هیدرولوژی، سازگاری با نیازهای مختلف کشورهای عضو در طیف گسترده ای از ارائه خدمات عملیاتی است. در نتیجه، فعالیت هایی که خدمات ملی هیدرولوژیکی (NHSs) انجام می دهند، مانند کسب اطلاعات یا تحویل خدمات و محصولات، به بالاترین استانداردها انجام خواهد شد. تلاش برای دستیابی به این هدف هماهنگ و تحت حمایت چارچوب هیدرولوژی مدیریت کیفی (QMF-H) پشتیبانی می شود. راهنمای عملیات هیدرولوژیکی یکی از پایه های مولفه هیدرولوژی QMF-H WMO را نشان می دهد.

درباره این آموزش + پروژه

در این آموزش که بصورت پروژه محور است شما با انجام پروژه ای در شهر آبادان می توانید به طور کامل نرم افزار از نظر جمعیت و اب زیرزمینی و مدیریت مصرف آب با انجام سه سناریو مختلف که به طور کامل همه موضوعات را پوشش می دهد پیش بینی کنید.

در این آموزش که به صورت PDF تهیه شده است تمام نکات با استفاده از تصاویر مرحله به مرحله پیش رفته و به تمام نکات جزئی اشاره شده است. این سناریوها از سال 2010 شروع می شوند و تا سال 2040 ادامه دارند و از نظر چند شاخص به پیش بینی می پردازند. در آخر کار شما می توانید یک کاربر حرفه ای WEAP شوید.

ابزار تجزیه و تحلیل حوضه آبخیز (HEC-WAT) که توسط مرکز مهندسی هیدرولوژی مهندسان ارتش ایالات متحده (HEC) طراحی شده است یک ابزار ادغام مدل است که به تیم های چندرسانه ای در دفاتر USACE اجازه می دهد تا مطالعات منابع آب انجام دهند. HEC-WAT این را از طریق چارچوبی انجام می دهد که کاربر را قادر به انجام مطالعات در رویکرد جامع و مبتنی بر سیستم می کند. چارچوب HEC-WAT تسهیل ساخت، ویرایش و اجرای مدل هایی را که معمولا توسط تیم های چندرسانه ای اعمال می شود، از جمله صرفه جویی و نمایش داده ها و نتایج به صورت هماهنگ انجام می دهد. تجزیه و تحلیل ریسک در یک رویکرد سیستم، پایه ای از چارچوب HEC-WAT است و بر اساس تحلیل محاسبات ریسک سیل (FRA) محاسبه می شود. گزینه محاسبه FRA تجزیه و تحلیل سیستم های پیچیده رودخانه را در حین اجرای سیل و عدم قطعیت و نیازهای تجزیه و تحلیل سیستم پشتیبانی می کند. نرم افزار HEC-WAT همچنین به کاربر اجازه می دهد که مقایسه های برنامه و یا تجزیه و تحلیل عملکرد سیستم را در حالی که شامل روش های تجزیه و تحلیل خطر است انجام دهد.

مرکز مهندسی هیدرولوژیک ایالات متحده، برای محاسبه و برآورد مرگ و میر و خسارت مستقیم خطرات محیطی، نرم افزار HEC-LifeSim را ارائه داده است. HEC-LifeSim یک سیستم شبیه سازی مبتنی بر سیستم عامل برای تخمین مرگ و میر با هدف اصلی برای شبیه سازی توزیع مجدد جمعیت در طی تخلیه است. سپس آسیب های زندگی و آسیب های اقتصادی به وسیله آن خطر محتمل (مانند سیل) تعیین می شود.

رونمایی از کتاب کاریز در ایران و نشریه پژوهشی تخصصی مدیریت سامانه‌های منابع آب

کتاب کاریز در ایران نوشته استاد صفی نژاد و نشریه سامانه های منابع آب، توسط دکتر رضا اردکانیان در جشنواره پژوهش و فناوری وزارت نیرو رونمایی شد. در این مراسم که با سخنان وزیر نیرو آغاز شد، محمد حاج رسولیها مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران گزارشی در خصوص عملکرد پژوهشی بخش آب ارائه کرد.

به نسبتی که فشار بر منابع آب افزایش می‌یابد، ریسک در دسترس‌نبودن آب لازم در بسیاری از نواحی نیمه‌خشک نیز افزایش می‌یابد. انتقال میان‌حوضه‌ای آب با هدف انتقال مصنوعی آب به مناطقی که نیاز به آب وجود دارد، و فراهم‌آوردن امنیت تأمین آب طراحی می‌شوند. این طرح‌ها از اقدامات بارز عرضه‌گرایی در رویارویی با چالش‌های بزرگ جامعه به شمار می‌آیند. عملیات مهندسی در این طرح‌ها غالباً گسترده بوده، و تأسیسات انحراف، تونل‌ها و/ یا پمپاژ و مخازن را شامل می‌شود. به همین نسبت نیز هزینه‌ها زیاد هستند. مقیاس عملیات مهندسی و بودجه مورد نیاز گویای بزرگی نیازها و منافعی است که باید تأمین گردد. انتقال میان‌حوضه‌ای آب پرسش‌های بجایی را از دید گروه‌های مختلف ذینفع و جوامع متأثر از طرح برمی‌انگیزد.

عنوان: The Full Economic Cost of Groundwater Extraction

عنوان به فارسی: هزینه کل اقتصادی استخراج آب زیرزمینی

شرح مختصر

وقتی شمار بزرگی از زارعان از یک حوضه آب زیرزمینی بهره‌برداری می‌کنند (مستقل از یکدیگر)، زارعان انگیزه چندانی برای به کاربستن شیوه‌های صرفه‌جویانه که عمدتاً به نفع زارعان دیگر خواهد بود ندارند. این وضعیت به برداشت بیش از حد آب زیرزمینی منجر می‌شود. وقتی هزینه برقی که زارعان بابت پمپاژ آب زیرزمینی می‌پردازند، کمتر از هزینه کامل برق باشد، این مشکل می‌تواند تشدید شود؛ در حالی که این مشکل را می‌توان تا اندازه‌ای با تأمین منطقی‌تر برق برطرف ساخت. این نوشتار یک چارچوب تحلیلی را بنا می‌کند که برای توصیف خصوصیات برنامه‌های کارآمد مدیریت آب زیرزمینی از نظر اقتصادی، شناسایی نحوه‌ای که مجموع تصمیمات فردی مصرف آب زارعان، از مصرف کارآمد منبع فاصله می‌گیرد، و بررسی نحوه‌ای که سیاست‌های مرتبط با آب و برق می‌تواند کارآیی را بهبود بخشد به کار می‌آید. نشان داده می‌شود که تدبیر بهینه برای نرخ‌گذاری برق استفاده‌شده برای پمپاژ آب زیرزمینی از دو عنصر اصلی تشکیل می‌شود:

با توجه به شرایط حساس کشور در زمینه آب در این دوره این سوال پیش می آید که جامعه ایرانی در آخرین کنش سیاسی خود که برای انتخاب یکی از بالاترین مقامات سیاسی-اجرایی جامعه خود به پای صندوق‌های رای رفتند، تا چه اندازه در معیارهای دانش و کنش‌گری آبی را برای انتخاب خود مدنظر داشتند. آیا جامعه به مرحله ای از آگاهی از تاثیرگذاری فرایندهای سیاسی بر آب رسیده است تا در کنش سیاسی و جمعی خود مطالبه‌گری درباره داشتن برنامه و کنش موثر از کاندیداهای مختلف در دستور کار داشته باشد. آیا بخش آب در برنامه ارائه شده توسط یکی از کاندیداها برای دولت دوازدهم به اندازه کافی در محافل تخصصی آب مورد بررسی و موشکافی قرار گرفت؟ 

عنوان:

The Global Dimension of Water Governance: Nine reasons for global arrangements in order to cope with local water problems

عنوان به فارسی: بُعد جهانی حکمرانی آب: ۹ دلیل برای ترتیبات جهانی به منظور غلبه بر مشکلات محلی آب

نویسنده: آرجن هوکسترا (Arjen Hoekstra) 

نهاد تهیه‌کننده: مؤسسه آموزش آب IHE 

تاریخ انتشار: ۲۰۰۶ 

تعداد صفحات: ۳۶

تخلیه سریع منابع آب زیرزمینی در ایران و حرکت شتابان آن به سوی بحرانی جدی در امنیت آبی و غذایی مسئله‌‌‌ای است با اهمیت در ابعاد منطقه‌ای- و شاید حتی جهانی. تنش آبی کنونی ایران، بخشی ناشی از شرایط هیدرولوژیکی و اقلیمی آن سرزمین است. ولی شاید به طور عمده نتیجه ده‌ها سال تحریم گوناگون است که سوء مدیریت سیاسی بر پیچیدگی‌های آن افزوده و نمی‌گذارد گامی در تخفیف این بحران رو به رشد که می‌رود صدمات جبران ناپذیری بر کشور وارد کند، صورت گیرد.

آب، محیط اصلی است که از آن تغییرات آب و هوا بر اکوسیستم زمین و به تبع آن معیشت و رفاه جوامع تأثیر می گذارد. درجه حرارت بالا و تغییرات در شرایط شدید آب و هوایی بر روی در دسترس بودن و توزیع بارندگی، ذوب برف، جریان رودخانه و آب های زیرزمینی تاثیر می گذارد و کیفیت آب بیشتری را نیز بدتر می کند. فقرا، که بیشتر آسیب پذیرند، احتمالا تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.

پاسخ به چالش های تغییر آب و هوا بر روی منابع آب، نیاز به استراتژی های انطباقی در سطوح محلی، منطقه ای، ملی و جهانی دارد. کشورها خواستار بهبود و تقویت سیستم های مدیریت منابع آب خود و شناسایی و اعمال استراتژی های "بدون پشیمانی" هستند که پیامدهای توسعه مثبت دارند که به تغییرات اقلیمی مقاوم هستند.

WWDR یک گزارش سالانه و موضوعی است که هر ساله در مورد مسائل استراتژیک مربوط به آب متمرکز است و هدف آن ارائه ابزارهای کاربردی تصمیم گیرندگان برای استفاده پایدار از منابع آب است. این گزارش ها همچنین شامل جنبه های منطقه ای، نقاط قوت، نمونه و وقایع نیز هستند، که مربوط به طیف وسیعی از خوانندگان، در سطوح مختلف و در مناطق مختلف جغرافیایی است.

عملیات صحرایی مطالعات زهکشی زیربنای بررسی و طراحی زهکشی زیر زمینی است. به طور معمول عملیات صحراییِ مطالعات زهکشی می تواند از هفت بخش زیر تشکیل شود:

1- برنامه ریزی اجرای کار؛

2- لایه بندی یا شناخت لایه های خاک؛

3- حفر و تجهیز چاهک های مشاهده ای؛

4- نصب پیزومترهای مرکب؛

5- اندازه گیری هدایت هیدرولیک خاک؛

6- اندازه گیری سرعت نفوذ آب به خاک؛

7- مطالعات شوری زدایی و سدیم زدایی.

گزارش جهانی آب در سال 2017 سازمان ملل متحد (WWDR 2017) بر روی موضوع "فاضلاب، منابع بلا مصرف" تمرکز دارد. برنامه ارزیابی جهانی آب یونسکو همراه با اعضای و شرکای سازمان ملل متحد که در تهیه آن مشارکت داشته اند، یافته های اصلی و پیام های خود را ارائه می دهند. هدف این گزارش، اطلاع رسانی و افزایش آگاهی درباره مزایای ناشی از بهبود مدیریت فاضلاب در زمینه اقتصاد مدور و پیشرفت مورد نیاز برای دستیابی به برنامه 2030 توسعه پایدار است. این گزارش حاکی از آن است

خشکسالی بخشی عادی و قابل قبول از زندگی روزمره در آسیای میانه است، اما تغییرات اقلیمی و افزایش تقاضاهای اقتصادی تهدیدی برای امنیت آب منطقه است و این امر ضروری است که سیاست های مدیریت خشکسالی تسریع شود.

مطالعه شش کشور - قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان و ازبکستان - بخشی از تلاش برای شناسایی موسسات پاسخدهی خشکسالی و فعال کردن سیاستگذاران برای بهبود آنها است.