گزارش روزنامه گاردین از مساله فرونشست در ایران: ایران درمحاصره شکاف و فروچاله ناشی از بحران آب زیرزمینی. گاردین در این گزارش با توجه به نتایج کار تحقیقاتی اخیر چاپ شده در مجله Science Advances می‌نویسد. ایران در زمره کشورهایی با بالاترین نرخ فرونشست در دنیا قرار دارد. حدود ۳.۵  درصد مساحت ایران‌ در معرض فرونشست در اثر استخراج آب زیرزمینی قرار گرفته که بسیاری از زیر ساخت ها مانند فرودگاه‌ها و جاده ها را تحت تاثیر قرار داده. بیشترین میزان فرونشست با نرخ بیش از ۳۵ سانتی متر در سال در استان کرمان اتفاق می‌افتد. به گفته معتق یکی از نویسندگان مقاله ایران نیاز فوری به یک اقدام سریع و اعمال یک سیاست منسجم برای مساله  آب‌های زیرزمینی دارد.

هزینه مدل‌سازی دقیق آب‌های زیرزمینی توسط شرکت های معتبر جهانی با استفاده از مدل‌هایی مانند MODFLOW به‌طور کلی، می‌تواند از چند هزار دلار برای مدل‌های ساده تا صدها هزار دلار یا بیش از یک میلیون دلار برای مدل‌های پیچیده و جامع متغیر باشد. و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

جواد حاجیانی مدیر کل دفتر توسعه نظام های فنی، بهره برداری و دیسپاچینگ برقابی شرکت مدیریت منابع آب ایران آنچه به زیبایی، هاتف اصفهانی در قرن دوازدهم هجری سروده است در سال جدید به نوعی در شعار روز جهانی آب (آب‌های زیرزمینی- مرئی شدن نامرئی) متبلور شده است. اما حال چه باید کرد تا با چشم دل وضعیت منابع آبی را نظاره کرد؟ و فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم؟

در شرایطی که کشور ما در وضعیت تنش آبی قرار دارد و محیط زیست با پرداخت نشدن حق‌آبه‌اش دست و پنجه نرم می‌کند، قطره قطره آب موجود در این سرزمین اهمیتی صدچندان دارد. یکی از مواردی که مصرف آب در آن مقدار قابل توجهی دارد، آب مجازی است. یک عضو هیئت مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان بر اهمیت توجه به این موضوع تاکید می‌کند.

با توجه به کاهش بارش‌ها در پاییز پیش رو می‌توان گفت پیامدهای خشکسالی مانند افزایش حاشیه‌نشینی و نرخ بیکاری بیشتر به چشم خواهد آمد.  روزنامه جام جم نوشت: «پاییز خشک دیگری در راه است. این گزاره می‌تواند در آوار اخبار تلخ این روزها اتفاقی معمولی باشد که حالا از زبان رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی اعلام شده، اما این ظاهر ماجراست و آن چه پشت این خبر به ظاهر معمولی نهفته حکایت از اتفاقات سیاه‌تری دارد. هر چند تعدد و توالی اخبار بد این روزها جایی برای دوراندیشی چنین اخباری نمی‌گذارد اما پیامدهای خشکسالی پاییزی سال گذشته و امسال اتفاقا خیلی زود خودش را نشان می‌دهد و بدتر این‌ که اولین تاثیر آن در معیشت ما مردم است. تاثیرات آب و هوایی شاید تا چند سال پیش تنها در میانه هشدارهای فعالان محیط زیست و از زبان آنها شنیده می‌شد اما از وقتی این پیامدها به صورت مستقیم در زیست شهروندان نمود پیدا کرده حالا می‌توان حتی آن را در ‌یک تاکسی هم از زبان مسافران شنید.

Visual MODFLOW Flex محصول شرکت Waterloo Hydrogeologic و Schlumberger یکی از تخصصی‌ترین نرم افزارهای شبیه‌سازی و آنالیز آب‌های زیرزمینی و انتقال پسماند است. این نرم افزار با ارائه ابزار آنالیز و کالیبراسیون به همراه مصورسازی سه‌بعدی، مهندسان حوزه‌ی آب‌زمین‌شناسی را قادر می‌سازد تا به مطالعه پراکندگی و حرکت آب‌های زیرزمینی در خاک و سنگ‌های پوسته زمین به‌ویژه در سفره‌های آب زیرزمینی بپردازند. پروژه‌های تعریف شده در این نرم افزار قابلیت خروجی Surfer ASCII داشته که امکان ویرایش در محیط‌های دیگر نظیر Surfer و ArcMap و QGIS را فراهم می‌آورد.

صحبت‌های اخیر وزیر نیرو درباره استفاده از منابع آب ژرف با انتقاد برخی کارشناسان مواجه شده چراکه به اعتقاد آنها این موضوع ابعاد مختلفی دارد که در شرایط فعلی نمی توان به آن ورود کرد. براساس مستندات علمی موجود، آب‌های ژرف شامل آب‌های زیرزمینی است که در عمق بیش از ۱۵۰۰ متری زمین قرار دارد. البته برخی کارشناسان آب‌های پایین‌تر از عمق ۳۰۰ متری زمین را آب ژرف می‌دانند، چراکه به سادگی قابل دستیابی نیست. هرچند بخشی از این آب‌ها، به عنوان آب‌های فسیلی چندین هزار ساله و تجدیدناپذیر شناخته می‌شود، اما تحقیقات علمی نشان می‌دهد حجم عظیمی از آب‌های ژرف، قابل استفاده است.

خشکسالی یکی از مهمترین مخاطرات جوی است که به‌طور خزنده در سطح جهان شکل گرفته است و به صورت منطقه‌ای عمل می‌کند و پایان آن نامعلوم وچگونگی وقوع و اثرات آن در هر ناحیه با ناحیه دیگر متفاوت است. با توجه به تشدید خشکسالی در ایران و احتمال تداوم به پنج نکته درباره خشکسالی بر اساس اطلاعات مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران اشاره می‌شود:

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی ضمن تشریح آخرین وضعیت بارش‌ها و خشکسالی در کشور گفت: در این شرایط به مسئله پایداری سرزمین توجه کنیم و بی‌مهابا از آب‌های زیرزمینی استفاده نکنیم چراکه مشکل فرونشست زمین در کشور بسیار جدی است. احد وظیفه ضمن اشاره به اینکه از ابتدای سال آبی جاری تاکنون در کشور ۱۲۷.۱ میلیمتر بارش داشته‌ایم، اظهار کرد: این میزان نسبت به میانگین بلندمدت کشور حدود ۸۷ میلیمتر - ۴۱ درصد - کمتر است.

با توجه به افزایش موارد فرونشست زمین در کشور و شناسایی ۴۴ محدوده پرخطر فرونشست طی ۱۵ سال گذشته، یک فعال حوزه آب ضمن بیان اینکه یکی از عمده‌ترین دلایل فرونشست زمین خشک شدن سفره‌های آب زیرزمینی است، گفت: قوای سه‌گانه باید در نظر داشته باشند که خشک شدن منابع آب زیرزمینی کشور در شرایط حادی است و اگر فکری به حال آن نشود شاید هیچگاه احیا و خسارات آن جبران نشود.

حسین رفیع در گفت و گو با ایسنا درباره نقش خشک شدن منابع آب زیرزمینی بر فرونشست زمین اظهار کرد: اکنون بیشتر دشت‌های کشور با مشکل خشکسالی مواجه هستند و این مساله باعث حفر بیش از اندازه چاه آب و در نتیجه تخلیه منابع آب زیرزمینی و ایجاد فضای خالی در زیر زمین شده است. فضای خالی زیرزمین کم کم با فشارهایی که به آن وارد می‌شود، نشست می‌کند و در زمین‌های شیب‌دار باعث رانش زمین می‌شود.

ماهواره گریس

در سال ۲۰۰۲ اولین ماهواره برای پایش تغییرات پتانسل جاذبه زمین (ژئوپتانسیل) در مدار زمین قرار گرفت، اسم این ماهواره را gravity recovery and climate experiment یا به اختصار GRACE گذاشتند.

ماهواره گریس میتواند کاربر های زیادی داشته باشد برای مثال: مدل جهانی ژئوپتانسیل، مطالعه اتمسفر زمین و… بود. اما آنچه که برای ما مهم است برآورد میزان تغییرات آب‌های زیر زمینی با گریس از روی تغییر در ژئوپتانسیل در زمین است.

مدیرکل دفتر بهداشت آب و فاضلاب گفت: امکان انتقال ویروس کرونا از طریق اجساد به آب‌های زیرزمینی وجود ندارد و جای هیچگونه نگرانی در این باره نیست.

سید کوشیار اعظم واقفی با بیان اینکه حتی قبل از شیوع ویروس کرونا در کشور این مساله مورد توجه بود که به هیچ عنوان محل دفن زباله و آرامستان‌ها نزدیک منابع آب شرب نباشد و این مکان ها با منابع آب فاصله زیادی داشته باشند، اظهار کرد: این مساله بدین معناست که در محدوده سفره‌های آب زیرزمینی که برای شرب استفاده می‌شود نباید آرامستان وجود داشته باشد.

با توجه به اهمیت منابع آب زیرزمینی که به عنوان منابعی حیاتی در خشکسالی‌های ممتد یا منقطع پشتوانه آبی بسیار مهمی برای تأمین مصارف مختلف کشور به شمار می‌روند و ۶۵ درصد آب شرب و ۵۷ درصد آب مصرفی کشاورزی کشور را تأمین می‌کنند، مصرف درست و بهینه آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است و نمی‌توان این منابع ارزشمند را بدون بها و ارزش اقتصادی درنظر گرفت. حتی اعمال کمترین ارزش ریالی برای منابع مذکور می‌تواند کمک بزرگی در ایجاد فرهنگ مصرف صحیح و افزایش کارایی آب و تغییر رویکرد کنونی به نحوه برداشت آب از آبخوان‌ها شود.

معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فضایی ایران تشریح کرد؛ کاربردهای داده‌های ماهواره‌ای در صنعت آب

معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فضایی ایران کاربردهای داده‌های ماهواره در صنعت آب و انرژی را تشریح کرد. "مرتضی براری" امروز (دوشنبه) در پژوهشگاه فضایی ایران با اشاره به اینکه پایش مدیریت منابع آب، یکی از مهم‌ترین کاربردهای ماهواره و مباحثی است که از داده‌های ماهواره‌ای احصا می‌شود، افزود: هم‌اکنون منابع آبی کشور به طور مستمر در حال رصد است و اطلاعات آخرین وضعیت به صورت روزانه در دسترس است؛ به‌تازگی نیز ماهواره‌هایی در مدار قرار گرفته که توانایی احصای آب‌های زیرزمینی را نیز دارد.

اقتصاد سبز در هر سرزمینی به سراغ محدودترین منابع آن سرزمین برای چرخاندن ریل اقتصاد به سمتی که با بیشترین بهره‌وری، بالاترین ارزش افزوده را در اقتصاد از آن نهاده تولید کند، می‌رود. منابع آب از منابع محدود و در بیشتر مناطق ایران کمیاب بوده و درنتیجه تاکید اقتصاد سبز در ایران بر کم کردن وابستگی اقتصاد به منابع آب باید باشد. این مهم تنها در سایه توجه به ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی سرزمین ایران و استفاده از مزیت‌های نسبی کشور در حوزه فرهنگ و تاریخ امکان‌پذیر است.

اجرای سیستم مدیریت مشارکتی آب با همکاری فنی "جایکا"ی ژاپن

مدیرکل دفتر نظام‌های بهره برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو نقش کلیدی تشکل آب بران در احیای منابع آبی کشور را تشریح کرد.

" جواد میبدی " مدیر کل دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفا با بیان این مطلب که تشکل آب بران سازمانی برای مدیریت و استفاده بهینه از آب با تأکید بر مشارکت تمامی گروه‌های ذینفع است که وظیفه آن تغییر روش "بالا به پایین " دولتی و سازمانی به رهیافت مدیریت مشارکتی آب است، گفت: درصورتیکه فرآیند تشکیل تشکل‌های آب‌بران و واگذاری مسئولیت‌ها و وظایف مدیریت آبیاری به آن‌ها، به‌طور صحیح و از طریق مطالعات اجتماعی، مشارکتی و میدانی مناسب انجام پذیرد، این تشکل‌ها نقش کلیدی در توسعه پایدار و مدیریت بهینه مصرف آب کشاورزی خواهند داشت.

بهبود وضعیت دشت‌های استان همدان با اجرای طرح تعادل‌بخشی

سرپرست شرکت آب منطقه‌ای همدان هجدهمین جلسهٔ شورای حفاظت از منابع آب شهرستان همدان گفت: با اجرای طرح احیا وتعادل بخشی خوشبختانه شاهد بهبود وضعیت اکثر دشت‌های استان هستیم.

"منصور ستوده" با بیان اینکه سطح منابع آب‌های زیرزمینی دشت‌های شهرستان همدان ثابت بوده و کاهشی نداشته تصریح کرد: با ساماندهی مصرف مشترکان و اقدامات بازدارنده برای متخلفان، برداشت از منابع آب‌های زیر زمینی شهرستان همدان کنترل شده و کاهشی در این منابع ثبت نشده است.

نشست بررسی فرصت‌های همکاری ایران و اتحادیه اروپا در بخش آب کشور در وزارت نیرو برگزار شد.

"مارتا مورن آبات" مدیرکل دفتر سیاست گذاری و همکاری‌های دوجانبه در زمینه محیط زیست با همراهی مسئولان و مشاوران اتحادیه اروپا از هفته گذشته به میزبانی سازمان حفاظت محیط زیست در تهران حضور داشتند و دراین مدت، نشست ۴ روزه در خصوص مسائل و چالش‌های آب و محیط زیست در ابعاد مختلف برگزار شد که مسئولان و کارشناسان وزارت نیرو نیز در این نشست‌ها شرکت داشتند.