رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا ضمن اشاره به بارندگی در بخش‌هایی از کشور طی دو روز آینده و تداوم آن در برخی مناطق تا پنج روز آتی، از بارش برف در ارتفاعات و مناطق سردسیر خبر داد. صادق ضیاییان در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه براساس تحلیل آخرین نقشه‌های پیش‌یابی امروز (۶ آبان) در استان‌های ایلام، لرستان، کرمانشاه و جنوب کردستان، ابرناکی، وزش باد و بارش پراکنده رخ می‌دهد، اظهار کرد:‌ فردا (۷ آبان) با ورود سامانه بارشی از غرب کشور، در شمال غرب، غرب، بخش‌هایی از جنوب غرب کشور و دامنه‌های البرز غربی واقع در استان‌های قزوین، البرز و تهران افزایش ابر، وزش باد و رگبار پراکنده رخ می‌دهد.

مهندس حرفه ای جف موریش نمی تواند آب و هوا را مهندسی کند - مهم نیست اعضای کلیسای سوزانویل، کالیفرنیا چه می گویند. اما پس از چندین سال خشکسالی، در سال 2015 او گروهی را برای باران دعا کرد، حتی اگر دیگران می گفتند این هیچ فایده ای ندارد. در شبی که در ماه فوریه به آنجا رفتم، حاضران با سر خم و چشمان بسته روی صندلی ها در کنار چهار میز پلاستیکی بلند سفید به هم چسبیده و مربعی را در وسط اتاق جمع کرده بودند. در امتداد یک دیوار یک میز و رایانه و چاپگر نشسته بود و روی دیوار دیگر تخته ای سفید با یک آیه کتاب مقدس مدرسه یکشنبه نیمه پاک شده آویزان بود. موریش با دعا برای دانش مسیح برای نفوذ در روح مردم در حالی که باران خاک را اشباع می کند، شروع کرد: "درست مانند باران و برف، طراوت می بخشد و زندگی می بخشد. حضور شما زندگی را نیز به ارمغان می آورد. … به مردان و زنان کمک کنید تا مسیح را در همه اتفاقات ببینند. به آنها کمک کنید در هر شرایطی شما را ببینند. " در اطراف میز، اعضای گروه با درخواست هایی برای شفای زمین و "بازگرداندن این ملت به کسی که شما را دوست دارد" پاسخ دادند.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان گفت: در چهار حوضه کارون، مارون، دز و کرخه محدودیت کشت پاییزه داریم. خدارحم امیری زاده در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به کشت پاییزه در خوزستان اظهار کرد: بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی در حوزه کشاورزی در خوزستان از رودخانه‌های بالادست تامین می‌شود و این مساله در حالی است که در استان‌های بالادست با کاهش حدود ۵۰ درصدی بارش‌ها مواجه هستیم.

 سد لار یکی از پنج سد تامین کننده آب شرب استان تهران است. در سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰، تهران با ۳۰۰ میلیون متر مکعب کسری مخازن و کاهش ۳۷ درصدی بارندگی مواجه بود. متوسط کسری مخزن در این استان حدود ۱۵۰ میلیون متر مکعب به شمار می‌آید که از این ۱۵۰ میلیون متر مکعب حدود ۴۰ میلیون متر مکعب مربوط به شهر تهران و مابقی برای دیگر نقاط است. هم اکنون ۴۵۸ میلیون مترمکعب آب در سدهای تهران ذخیره شده است و این مقدار در مدت مشابه سال گذشته ۷۵۳ میلیون مترمکعب بود. این موضوع نشان دهنده ۲۹۵ میلیون مترمکعب کسری مخازن سدهای پنجگانه تهران است.

یک کارشناس آب و محیط زیست با تاکید بر این که بحران فرونشست زمین در دشت های مختلف در پاییز کم باران امسال تشدید خواهد شد، تصریح کرد: هرچقدر تعداد سال های خشکسالی در ایران بیشتر شود و برداشت از منابع آبی نیز به صورت بی رویه ادامه یابد، شاهد سرعت بیشتر فرونشست زمین در دشت های مختلف کشور خواهیم بود؛ به ویژه که فقط بیلان آب سه دشت کشور مثبت است و نتیجه قطعی فرونشست زمین در هر دشتی نیز بیابان زایی خواهد بود.

تنوع آب و هوا، تغییرات آب و هوایی و روندهای جهانی در خطر خشکسالی

خشکسالی ناشی از تغییر در الگوهای گردش جوی پایدار است که معمولاً با شرایط مرزی جوی به آرامی متغیر است (به عنوان مثال تغییرات دمای سطح دریا، پوشش یخ دریا یا برهم کنش های زمین و جو). نوسان جنوبی ال نینو (ENSO) یکی از منابع اصلی خشکسالی های دوره ای در سطح جهان است، همراه با سایر منابع با فرکانس پایین. چرخه های طبیعی فعل و انفعالات اقیانوس و جو منجر به نوسانات مکرر بین دمای سطح دریا به طور غیرعادی گرم (ال نینو) و سرد (لا نیینا) در اقیانوس آرام استوایی می شود. در طی یک رویداد ENSO، خشکسالی تقریباً در هر نقطه از جهان رخ می دهد، اگرچه محققان قوی ترین ارتباطات بین ENSO و خشکسالی شدید را در استرالیا، برزیل، هند، اندونزی، فیلیپین، مناطق مختلف ایالات متحده آمریکا، بخش هایی از شرق پیدا کرده اند. و جنوب آفریقا و آمریکای مرکزی و جزایر حوزه غربی اقیانوس آرام (از جمله هاوایی).

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با اشاره به وضعیت بارش در پاییز از احتمال تداوم تنش آبی در برخی شهرها و روستاهای کشور طی ‌این فصل خبر داد. احد وظیفه ضمن اشاره به اینکه ‌بارندگی در کشور طی پاییز امسال به‌طور نسبی کمتر از نرمال خواهد بود، اظهار کرد: در ‌پاییز ‌پیش‌رو سامانه‌هایی از کشور عبور خواهند کرد و شاهد بارندگی‌هایی در سطح کشور خواهیم بود اما مدل‌های ‌پیش‌بینی و مقایسه برآیند مجموع بارش‌های ‌پاییزه امسال -که اصطلاحا به آن بارش‌های تجمعی گفته می‌شود - با متوسط بارش‌های تجمعی کشور نشان می‌دهد که مقدار بارندگی طی ‌پاییز امسال نسبت به بلند مدت کمتر خواهد بود.

بی شک "خشکسالی" یکی از تلخ‌ترین بحران‌هایی است که هر کشور می‌تواند با آن مواجه شود. هر ساله این موضوع با کاهش بارش‌ها، افزایش دمای هوا، استفاده بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و کم شدن آب ذخیره پشت سدها در حال پررنگ‌تر شدن است. تغییرات اقلیمی و برخی بحران‌های آب و هوایی در حال گرم کردن کره زمین هستند و ساکنان مناطق مختلف کره زمین در حال تجربه دماهای بی‌سابقه‌ای هستند. بشر سال‌هاست با مشکل بزرگی به نام گرمایش جهانی رو به روست که هر لحظه زندگی بر روی سیاره زمین را به مخاطره می‌اندازد. این بحران تاثیرات نامطلوب بسیاری بر زندگی گیاهان، جانوران و در نهایت انسان خواهد گذاشت.

ماموریت جهانی اندازه گیری بارش (GPM) یک شبکه بین المللی ماهواره ها است که مشاهدات جهانی نسل بعدی باران و برف را ارائه می دهد. با تکیه بر موفقیت ماموریت اندازه گیری بارش باران گرمسیری (TRMM)، مراکز مفهومی GPM در استقرار ماهواره "هسته" حامل یک سیستم رادار / رادیومتر پیشرفته برای اندازه گیری میزان بارش از فضا و به عنوان یک استاندارد مرجع برای متحد سازی اندازه گیری بارش از مجموعه ماهواره های تحقیقاتی و عملیاتی. از طریق اندازه گیری های مناسب میزان بارش در سطح جهان، ماموریت GPM در پیشبرد درک ما از چرخه آب و انرژی زمین، پیش بینی حوادث شدید که باعث ایجاد خطرات طبیعی و بلایای طبیعی می شوند، بهبود می بخشد و قابلیت های فعلی را در استفاده از اطلاعات دقیق و به موقع بارش باران به طور مستقیم به دست می آورد. جامعه GPM که توسط ناسا و آژانس اکتشاف هوافضا ژاپن (JAXA) به عنوان جانشین جهانی TRMM آغاز شده است، کنسرسیومی از آژانس های فضایی بین المللی، از جمله مرکز National d'Études Spatiales - CNES، سازمان تحقیقات فضایی هند (ISRO) را تشکیل می دهد. اداره ملی اقیانوس و اتمسفر (NOAA)، سازمان اروپایی بهره برداری از ماهواره های هواشناسی (EUMETSAT) و دیگران. رصدخانه هسته GPM در تاریخ 27 فوریه 2014، ساعت 1:37 بعد از ظهر EST از مرکز فضایی Tanegashima، ژاپن آغاز به کار کرد. 

امارات متحده عربی از پهپادها و هواپیماهای بدون سرنشین برای کنترل آب و هوای شهر دوبی استفاده می‌کند. به گزارش آی‌ای، بارش‌های محدود در دوبی و دمای بالای هوا منجر به خشکسالی در این شهر توریستی شده است و حالا هواپیماهای بدون سرنشین به مبارزه با این معضل کمک می‌کنند. تغییرات اقلیمی و بحران آب و هوا طوری که تاکنون هرگز اینطور نبوده در حال گرم کردن کره زمین هستند و ساکنان مناطق مختلف کره زمین در حال تجربه دماهای بی‌سابقه‌ای هستند.

بر اساس قانون دسترسی آزاد به اطلاعات، سازمان ها و نهادهای دولتی موظف به ارائه خدمات روشنی در زمینه در اختیار گذاشتن داده ها و رقوم اطلاعات غیر محرمانه از محتوای تولیدی خود هستند. در این زمینه وزارت نیرو، شرکت مدیریت منابع آب ایران، با راه اندازی یک سامانه جامع، اقدام به ارائه اطلاعات پایه و خام از سنجش منابع آب کشور کرده است. آنچه در این سامانه به آدرس زیر قابل دریافت می باشد. شامل داده های جزئی در دو بخش، حوضه ای و یا استانی، برای آمار آب های سطحی (هیدرومتری)، یا زیرزمینی (پیزومتری)، بیلان و آمار سراسری است. همچنین در این سامانه، اطلاعات شبکه های سنجش، نقشه های تصویری و شیپ فایل های پایه قابل دریافت است.

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با بیان اینکه تابستان نسبتا گرمی را امسال تجربه می‌کنیم، گفت: متوسط دمای کشور تا پایان شهریورماه حدود یک درجه بالاتر از حد نرمال پیش‌بینی می شود البته بی‌هنجاری دمایی طی این فصل نسبت به پاییز و بهار کمتر است. احد وظیفه در گفت و گو با ایسنا افزود: بی‌هنجاری دمایی طی تابستان درغرب و شمال غرب کشور بیشتر خواهد بود و انتظار می‌رود دما بیش از دو درجه سانتیگراد بیش از حد نرمال و برعکس دمای شرق کشور طی این مدت به نرمال و کمتر از نرمال گرایش داشته باشد.

مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی گفت: امسال خراسان جنوبی در ۴۰ سال گذشته خشک‌ترین سال را در کارنامه آب و هوایی ثبت کرده است. علیرضا خندان رو در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: استان خشکسالی بسیار شدیدی را شاهد هستیم، به گونه‌ای که ۹۴ درصد خراسان جنوبی متأثر از خشکسالی است.

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی ضمن تشریح آخرین وضعیت بارش‌ها و خشکسالی در کشور گفت: در این شرایط به مسئله پایداری سرزمین توجه کنیم و بی‌مهابا از آب‌های زیرزمینی استفاده نکنیم چراکه مشکل فرونشست زمین در کشور بسیار جدی است. احد وظیفه ضمن اشاره به اینکه از ابتدای سال آبی جاری تاکنون در کشور ۱۲۷.۱ میلیمتر بارش داشته‌ایم، اظهار کرد: این میزان نسبت به میانگین بلندمدت کشور حدود ۸۷ میلیمتر - ۴۱ درصد - کمتر است.

سازمان هواشناسی کشور با صدور سه هشدار از رگبار باران همراه با رعد و برق و وزش باد شدید در بیشتر استان‌های کشور و طوفانی شدن دریا در شمال، طی سه روز آینده خبر داده است. در هشدار نارنجی رنگ سازمان هواشناسی آمده است که رگبار باران همراه با رعد و برق و وزش باد شدید موقت، خیزش گرد و خاک و احتمال تگرگ طی امروز (۱۳ اردیبهشت) در استان‌های تهران، سمنان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، اصفهان، یزد، سیستان و بلوچستان، شمال و غرب هرمزگان و کرمان و طی روز سه‌شنبه (۱۴ اردیبهشت) در استان‌های سمنان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، نیمه شرقی اصفهان، نیمه شمالی کرمان و سیستان و بلوچستان پیش‌بینی می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان از کاهش ۳۷ درصدی بارندگی در سال آبی جاری خبر داد و به بحران آب در مرکز این استان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر مشکل اصلی استان، تأمین آب شرب شهر همدان است. منصور ستوده چهارشنبه ۸ اردیبهشت ماه در جمع خبرنگاران، با بیان اینکه سالانه در استان همدان به طور متوسط ۳۴۱ میلی متر بارندگی صورت می‌گرفت در حالیکه امسال ۲۶۱ میلی متر بارش در استان به ثبت رسیده است، اظهار کرد: در سال آبی ۹۹-۱۴۰۰ در استان همدان ۲۶۱ میلی متر بارندگی رخ داده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۷ درصد و نسبت به بلندمدت ۱۳ درصد کاهش دارد.

مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی از تداوم رگبار پراکنده باران همراه با رعد و برق و رعد و برقشدید در برخی مناطق کشور خبر داد. صادق ضیاییان در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: امروز (۹ اردیبهشت) در برخی از مناطق استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، سواحل دریای خزر، ارتفاعات البرز، سمنان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، نیمه شمالی اصفهان، نیمه شمالی فارس، کرمان، یزد، برخی مناطق استان خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان افزایش ابر، رگبار پراکنده، گاهی رعد و برق و وزش باد شدید موقت پیش‌بینی می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان گفت: میزان متوسط بارش دریافتی استان در فروردین‌ماه سال‌جاری، برابر با ۱۵ میلی‌متر بوده که کمترین بارش ثبت شده در فروردین‌ماه طی طول دوره آماری نیم قرن اخیر به شمار می‌آید.  "آرش آریانژاد" با اشاره به وضعیت بارش و تحلیل بارندگی ایستگاه‌های مبنا، محدوده‌های مطالعاتی و حوضه‌های آبریز  استان کردستان در سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ گفت: میزان متوسط بارش دریافتی استان در فروردین‌ماه سال‌جاری، برابر با ۱۵ میلی‌متر است که این میزان نسبت به سال آبی گذشته و متوسط بلندمدت به ترتیب ۸۳ درصد و ۸۰ درصد کاهش را نشان داده و کمترین بارش ثبت شده در فروردین‌ماه در طول دوره آماری (نیم قرن اخیر) به شمار می‌آید.

مدیرکل هواشناسی آذربایجان شرقی از کاهش ۲۲ درصدی میزان بارش در استان خبر داد. علی دولتی مهر در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص آخرین وضعیت بارشی استان، گفت: میزان بارش استان در سال آبی جاری از یک مهر ۹۹ تا ۳۰ فروردین ۱۴۰۰، معادل ۱۷۰ میلیمتر بوده که در مقایسه با میزان بارندگی مدت مشابه سال گذشته با ۲۱۹ میلیمتر بارش، ۲۲ درصد کاهش یافته است.

عواقب اصلی تغییرات آب و هوایی مربوط به منابع آب، افزایش دما، تغییر در الگوی بارش و پوشش برف و احتمالاً افزایش دفعات جاری شدن سیل و خشکسالی است. بسته به منطقه، تغییرات آب و هوایی تأثیرات متفاوتی روی آب اروپا خواهد داشت. دمای بالاتر به طور کلی چرخه هیدرولوژیکی جهانی را تشدید می کند. روند بارندگی سالانه در اروپا نشان می دهد که شمال اروپا طی قرن گذشته 10٪ -40٪ مرطوب تر بوده است، در حالی که جنوب اروپا تا 20٪ خشک تر شده است. طی قرن گذشته میزان تخلیه سالانه رودخانه در برخی مناطق مانند اروپای شرقی افزایش یافته است، در حالی که در مناطق دیگر مانند جنوب اروپا کاهش یافته است.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای تهران گفت: در نخستین ماه فصل بهار تنها با ثبت 2 میلی‌متر بارندگی، شاهد کم بارش‌ترین فروردین ماه استان تهران در طول 53 سال اخیر بودیم و بر این اساس میزان بارندگی نسبت به فروردین سال گذشته و متوسط بلندمدت کاهش چشمگیری داشته است. "محمدرضا خانیکی" با بیان این مطلب اظهار کرد: بر اساس آمار و اطلاعات دریافتی از شبکه رفتارسنجی آب و هواشناسی در هفت ماه سپری شده از ابتدای سال آبی 1400-1399 مجموع بارندگی استان تهران از مهر سال گذشته تا فروردین سال جاری، 235 میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش 41 درصدی ریزش‌های جوی مواجه شده‌ایم.

مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی گفت: در نتیجه خشکسالی چند ساله که در سال اخیر شدیدتر شده، مرتع در اختیار عشایر و همچنین دام‌های عشایر خسارت بسیاری دیده است.مهدی عصمتی‌پور وظیفه اداره امور عشایر را امسال، با توجه به بارندگی اندک و خشکسالی، بسیار سخت و حساس برشمرد و گفت: امسال باید در راستای شعار سال و فرموده مقام معظم رهبری در جهت پشتیبانی از عشایر و رفع موانع تولید این قشر زحمت کش، دست در دست یکدیگر داده و جهادی عمل کرد.