تخصیص منابع آب به فرایند تعیین میزان و نحوه توزیع آب بین کاربران مختلف در یک منطقه گفته می‌شود. این کاربران می‌توانند شامل بخش‌های کشاورزی، صنعتی، خانگی، محیط زیست و سایر بخش‌ها باشند. تخصیص آب، یک فرآیند پیچیده است که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله تقاضای آب، دسترسی به منابع آبی، تغییرات آب و هوایی، قوانین و مقررات، و توافقات بین کاربران قرار دارد.

در ۵۰ سال اخیر؛ چهار دوره مطالعات آمایش سرزمین در کشور انجام شده است. در دوره اخیر پس از آغاز به کار دولت تدبیر و امید و احیای سازمان برنامه و بودجه کشور، تدوین سند ملی آمایش سرزمین و انجام مطالعات پشتیبان آن به مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سپرده شده است. در مطالعات اخیر با توجه به اهمیت موضوع، وضعیت آب کشور برای توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفته و وضعیت فعلی منابع آب، میزان مصرف، چالش‌های پیش‌رو، وضعیت مطلوب، وضعیت محتمل و راهکارها بررسی شده است.

 پنجمین شماره از گاهنامه گفتمان آب آبان ماه 1400 به همت اندیشکده تدبیر آب ایران منتشر شد. این شماره به مساله شهرنشینی و رابطه آن با آب اختصاص دارد و نگاهی تاریخی به نقش فناوری زیست‌بومگرا (کاریز) در توسعه شهرنشینی داشته است. یادداشت که به قلم پروانه پورشریعتی، استاد تاریخ در دپارتمان علوم اجتماعی - کالج فنی نیویورک و سید احمد حسینی، پژوهشگر ارشد در اندیشکده تدبیر آب ایران نگارش یافته است، به‌ اختصار، با در نظر گرفتن برخی ابعاد تاریخی مسأله آب و تأثیر آن بر توسعه شهرنشینی در فلات مرکزی ایران، به نقش آب به عنوان رکن بنیادین این فرایند می‌پردازد.

نهاد مدیریت منابع آب به مفهوم امروزین آن، محصول دگرگونی‌های بنیادی و توسعه جوامع در چند قرن اخیر است. از این رو، پیوندهای متقابلی میان توسعه جوامع و مدیریت منابع آب وجود دارد که تبیین آن می‌تواند در تشخیص حدود و ابعاد ساختار متناسب مدیریت منابع آب در کشور ما بسیار مؤثر باشد. در این مقاله ضمن بررسی پیوندهای عمده، ویژگی‌های اصلی ساختار مدیریت نوین بر اساس ضرورت جامعیت و یکپارچگی مدیریت منابع آب، جمع‌بندی و بر مبنای آن، اصول و مبانی ساختار مناسب نتیجه‌گیری می‌شود. پس از آن، با بررسی نحوه شکل‌گیری و تقسیم وظایف نهاد مدیریت منابع آب کشور، نقاط قوت و ضعف ساختار موجود مشخص و چشم‌انداز تحولات آتی ترسیم و در نهایت خطوط اصلی ساختار متناسب پیشنهاد می‌شود.

بخش مهمی از گفتمان امروزی حکمرانی منابع آب- یعنی نظام و ساختار تخصیص منابع آب به استفاده‌های رقیب، و حفاظت کمی و کیفی منابع آب- به طور کلی بر بنیاد قوانین منابع آب، و به ویژه قوانین حاکم بر «حقوق مدرن آب» استوار می‌شود. در واقع از نظر تئوری، دشوار می‌توان هدف‌های نهایی «حکمرانی خوب» را بی‌پشتوانه قانون مرجعی که حقوق آب در آن، نقش محوری دارد، در سر پروراند، و نظام اجرایی حقوق مدرن آب، از رکن‌های مهم حکمرانی به شمار می‌آید.

یک آزمایش پمپاژ آبخوان برای ارزیابی یک سفره آبخوان از طریق "تحریک" سفره آب زیرزمینی با پمپاژ مداوم، و مشاهده "واکنش" سفره (سطح آب) در چاه های مشاهده است. آزمایش آبخوان ابزاری رایج است که هیدرولوژیست ها برای توصیف سیستم سفره های زیرزمینی، آبخوان ها و مرزهای سیستم جریان استفاده می کنند. کاربران می توانند برنامه را به دو روش اجرا کنند.

آب شیرین - از جمله آبهای سطحی و زیرزمینی - برای سلامت عمومی، امنیت غذایی، معیشت و اکوسیستم های سالم و مقاوم ضروری است. با این حال، تقریباً 2/2 میلیارد نفر در سطح جهان همچنان به آب آشامیدنی با مدیریت بی خطر دسترسی ندارند و بیش از 2 میلیارد نفر در شرایط تنش زیاد آب زندگی می کنند.

سهم استان البرز از منابع آب سطحی دو سد کرج و طالقان با ابلاغ و صدور مجوز وزارت نیرو، دو برابر افزایش یافت. "ذوالفقار مهدی زاده" مدیرعامل شرکت آبفای استان البرز با اعلام این خبر گفت: با توجه به وابستگی حدود 77 درصدی استان در بخش آب آشامیدنی به منابع آب سفره‌های زیرزمینی و ضعف و افت شدید این منابع بخاطر برداشت‌های طولانی مدت و بی‌رویه، لزوم افزوده شدن منابع سطحی به چرخه تولید و مصرف ضرورتی اجتناب ناپذیر بود. درهمین راستا با نظرمثبت وزارت نیرو و شرکت مدیریت منابع آب ایران، مجوز برداشت سالانه 55 میلیون متر مکعب آب از سدهای کرج و طالقان صادر شد و به این ترتیب با توجه به اینکه سهم قبلی استان از منابع سطحی این دو سد هم 55 میلیون متر مکعب بود، این میزان به 110 میلیون متر مکعب افزایش یافته است.

فراهمی داده‌ها و اطلاعات درباره وضعیت و تغییرات منابع آب و استفاده‌هایی از آنها صورت می‌گیرد، از مؤلفه‌های حیاتی برای پیاده‌سازی سیاست آب به شمار می‌آید. متأسفانه، داده‌های لازم غالباً به دست چندین سازمان در بخش‌های مختلف، تولید و مدیریت می‌شود و هماهنگی چندانی در میان آنها وجود ندارد و در بسیاری از موارد، اطلاعات موجود برای تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی عمومی، به طور کامل متناسب با نیازها نیستند. امروز باید تلاش‌ها برای تولید و دسترسی به داده‌ها و اطلاعات آب، به شیوه‌ای اثربخش و پایدار، ارتقادهنده هم‌افزایی، ترکیب‌کننده منابع گوناگون داده‌ای، و با استفاده از روال‌ها و ابزارهای متناسب با نیازها افزایش یابد.

داشتن منابع آب سالم پیش نیازی ضروری و اساسی برای حفظ کیفیت محیط زیست و رشد و توسـعه اقتصـادی، سیاسـی، اجتماعی و فرهنگی جوامع انسانی است. بسیاری از سکونتگاه های انسان در نزدیکی و کنـار منـابع آب قـرار دارنـد و ایـن منـابع تامینکننده نیازهای آبی انسان و در بسیاری از مواقع دریافتکننده زایدات انسانی (فاضلابها و پسماندها) و روانابهـا بـه شـمار میروند که اثرات سوء بسیاری بر محیط زیست طبیعی و انسانی در پی دارد. در این میان حریم کیفی منابع آب سـطحی یکـی از نیازهای ضروری مدیریت منابع آب و محیط زیست اسـت کـه کارکردهـای متعـددی از جملـه حفاظـت اکوسیسـتم آبـزی و کنارآبزی، جلوگیری از تخریب ساحل و بستر رودخانه، بهبود کیفیت آب (توسط گیاهان کنارآبزی و آبزی)، کـاهش بـار آلـودگی ورودی از منابع غیرنقطه ای، بهبود مدیریت مخاطرات ناشی از حوادث و سوانح آلـودگی دارد. بـا توجـه بـه گسـتردگی عوامـل تاثیرگذار بر منابع آب و لزوم کنترل آن جهت جلوگیری از آلودگی و آسیبهای زیست محیطی وارده و حفاظت و کنتـرل آلودگی منابع آب سطحی تعیین و کنترل نواحی میانگیر یا حریم کیفی در قالب قـوانین و دسـتورالعملی مـدون ضـروری است.

مناطق روستایی غالباً از منابع کلیدی تأمین آب شهری قلمداد می‌شوند، در نتیجه، فشار برای بازتخصیص افزایش می‌یابد و کانون‌های بالقوه بحرانی رقابت بر سر آب را میان شهرها و کشاورزی پدید می‌آید. تا چه اندازه بازتخصیص آب از مناطق روستایی به شهری، اثربخش و عادلانه است، و از تجربه جهانی چه آموخته‌ایم؟ این گزارش، پیشران‌ها، فرایندها، نگرش سیاسی، و نتایج بازتخصیص را بر پایه مرور نوشتارها و تحلیل عمیق‌تر چهار نمونه که دولت‌ها حجم‌های نسبتاً زیاد آب را از مناطق روستایی به شهری جابجا کرده‌اند بررسی می‌کند.

مسئله آب در ایران جدی است. با برجسته‌شدن این مسئله وخیم، کنشگران و متخصصان رشته‌های مختلف دست به کار ارائه راهکار شدند و چندین سال است که کار ارائه طریق‌ها در فضای عمومی سکه شده است؛ تا حدی که حتی کسانی که تجربه اندکی هم در این موضوع از دید شناخت شرایط و پیشینه مسائل دارند، به‌راحتی خود را در جایگاه نقد و تبیین سیاست و راهکارها می‌بینند. این رویکرد به آن باور تکیه دارد که لوح آب، سفید است و نقطه شروع تاریخ آب از امروز.

EarthEcho Water Challenge (سابقاً: چالش مانیتورینگ آب در جهان) برنامه ای از EarthEcho International است که همه ساله از 22 مارس (روز جهانی آب سازمان ملل) تا ماه دسامبر اجرا می شود و هرکسی را برای محافظت از منابع آبی ما به هر روز مجهز می کند.

Water Challenge با مشارکت شهروندان برای انجام نظارت اساسی بر روی منابع آبی محلی، آگاهی عمومی و مشارکت در حمایت از منابع آب در سراسر جهان را ایجاد می کند:

آخرین خلاصه سیاست IWRA را در مورد چالش های بخش آب در مورد COVID-19 بخوانید! انجمن خوشحال است که شما را از انتشار آخرین نسخه مختصر سیاست COVID-19 بخش آب به شما اطلاع می دهد!

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع جالب و به موقع و دیدن تحلیل و توصیه های عملی برای سیاست گذاران، لطفا روی لینک زیر کلیک کنید:

پیشگفتار مولفین

بر اساس تجربه تدریس دوره های آموزشی انتقال آلاینده بوسیله آب زیرزمینی متوجه شدیم که مدل ها یک ابزار موثر آموزشی می باشند.بعنوان بخشی از فعالیت دروس آموزشی ما معمولاٌ یکسری تکالیف به دانشجویان ارائه می نماییم که این تکالیف شامل کاربردمدل ها جهت کمک به دانشجویان در تجسم اثر فرایندها بر روی انتقال و فرجام آلاینده در زیر زمین می باشد.مدلهایی که ما استفاده کرده ایم ،معمولاٌ بر روی اینترنت یافت می شوند.بعنوان مثال یک مجموعه از مدلهایی که مبادله اطلاعات میان کامپیوتر وکاربر را میسر می سازد، بوسیله الولوچی وهمکارانش در دانشگاه ایلینویز توسعه داده شده که ابزار کمک آموزشی بسیار عالی می باشند. 

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان با اشاره به آبگیری بیش از 97 درصد ظرفیت سد سفیدرود گفت: ذخیره آب پشت سد سفیدرود هم‌اکنون به 1048 میلیون متر مکعب رسیده است.

"وحید خرّمی" افزود: حجم ذخیره مخزن سد سفیدرود با افزایش 22 درصدی نسبت به سال قبل، امروز به 1048 میلیون متر مکعب رسیده است، در حالی‌که میزان ذخیره سال گذشته 859 میلیون متر مکعب بود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: در حال‌حاضر 40 میلیون متر مکعب آب در تالاب میقان ذخیره شده است و امیدواریم در سال آبی جدید این تالاب به ظرفیت کامل خود برسد. "عزت‌اله آمره‌ای" با اشاره به اهمیت تالاب میقان افزود: دریاچه میقان یکی از منابع تالابی استان مرکزی است که خوشبختانه سال گذشته ظرفیت این تالاب پر و حدود 100 میلیون متر مکعب آب در این تالاب ذخیره شد و درحال حاضر هم 40 میلیون متر مکعب آب در این تالاب ذخیره است و امیدواریم در سال آبی جدید هم این تالاب به ظرفیت کامل خود برسد.

این جزوه به صورت دستنویس و قالب PDF می باشد. جزوه ریاضی مهندسی پیشرفته به تدریس دکتر ساناز مقیمی از دانشگاه صنعتی شریف می باشد. این جزوه در 48 صفحه تهیه شده است. در ادامه قادر به خرید آن می باشید.

رییس کارگروه هواشناسی و اقلیم شناسی هیات ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها مهمترین عامل بارش‌های سال گذشته را تغییر اقلیم دانست و گفت: معتقدیم در سال‌های آینده بارندگی کل کشور کاهش می یابد اما بارندگی‌های شدید سیلابی فراوان‌تر خواهد بود.

مدیر امور منابع آب تهران بزرگ از انسداد 28 حلقه چاه غیرمجاز و جلوگیری از برداشت 586 هزار و 476 متر مکعب آب از سفره‌های زیرزمینی در مهرماه سال جاری خبر داد.

"علیرضا نیکنام" با اعلام این مطلب اظهار کرد: با تلاش گروه گشت و بازرسی آب‌های سطحی این امور طی ماه گذشته، 28 حلقه چاه غیرمجاز در مجموع به عمق 1276 متر و دبی 29.62 لیتر بر ثانیه مسدود شد.

وی با اشاره به اینکه در این مدت همچنین، 37 حکم قضایی اخذ، 30 اخطاریه صادر، 30 حلقه چاه غیرمجاز شناسایی و یک عدد دستگاه حفاری غیرمجاز توقیف شده است، تصریح کرد: طی این مدت 42 حلقه چاه کشاورزی نیز مورد کنترل و بازرسی قرار گرفت.

«با بررسی تمامی مسیرها به این نتیجه رسیدیم تنها راهی که برای تأمین آب در سمنان و پایداری آن وجود دارد، انتقال آب است». نقل شده که این جمله را معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست که از قضا استاد‌تمام مهندسی عمران آب دانشگاه صنعتی شریف است، در دفاع از صدور مجوز ارزیابی زیست‌محیطی برای طرح خزر-سمنان از زبان خود جاری فرمودند. مجوزی که به صورت ناگهانی در روز پنجشنبه و پس از یک روز از برگزاری یک جلسه‌ی جنجالی در سازمان حفاظت محیط‌زیست صادر شد.