ساخت سد یک شاهکار مهندسی است. حتی برای کسانی که در صنعت ساخت و ساز نیستند، یک پروژه سد بزرگ می‌تواند شگفت‌انگیز باشد. سازه ها عظیم هستند و مقدار بتن سد هوور بزرگراهی را از سانفرانسیسکو به شهر نیویورک هموار می کند. نیروی آب بسیار زیاد است و پایه سد هوور 45000 پوند بر فوت مربع فشار را تحمل می کند. این وزن 12 ماشینی است که روی هر فوت مربع فشار می آورند.

با شنیده شدن اخباری مبنی بر از سرگیری ساخت سدها در نقاط مختلف کشور، دوباره نفس‌های محیط زیست به شماره افتاده و نگرانی فعالان زیست‌محیطی بیشتر شده‌ است. یک عضو کارگروه آب و انرژی شورای تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی با نقد سیاست توسعه مخرب، از پیامدهای خطرناک سدسازی کنترل‌نشده می‌گوید. توسعه مخرب یکی از موضوعاتی است که برخی از کارشناسان نسبت به وقوع آن طی سال‌های اخیر هشدار می‌دهند. سوال اصلی اما، هنوز پابرجاست. آیا هر ساختنی آباد کردن است؟

چگونه می توان سدها را با توجه به خطرات احتمالی آنها طبقه بندی کرد و نحوه انتخاب سیل طراحی ورودی چیست؟

قانون بهسازی دریاچه ها و رودخانه ها (LRIA) اختیار قانونگذاری را برای طراحی، ساخت، بهره برداری، نگهداری و ایمنی سدها به وزیر منابع طبیعی ارائه می دهد. راهنمای اداری قانون بهبود دریاچه ها و رودخانه ها و بولتن های فنی پشتیبانی تهیه شده است تا کارکنان وزارت منابع طبیعی را که مسئول بررسی و تأیید درخواست و راهنمایی متقاضیانی هستند که تحت بخش 14، 16 و 17.2 LRIA به دنبال تأیید هستند، راهنمایی می کنند. همه بولتن های فنی این مجموعه باید همراه با راهنمای اجرایی بهبود یافته دریاچه ها و رودخانه ها خوانده شوند.

به دنبال برخی اظهار نطرها درمورد تکمیل سدهای نیمه ساخته در حوزه آبریز دریاچه ارومیه، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای این دریاچه می‌گوید که تا هفت سال دیگر که دریاچه ارومیه به طور کامل احیا می‌شود، هرگونه بارگذاری جدید در حوضه آبریز ممنوع است. اگر قرار باشد سدهای نیمه ساخته تکمیل شوند وزارت نیرو باید آب بیشتری را به سمت دریاچه ارومیه رها کند. به همین دلیل کار برای وزارت نیرو بسیار پیچیده خواهد شد. 

در این روزها که محدودیت‌های آب و قطعی وقت و بی‌وقت آن بیشتر شده است، بیش از هر زمان دیگری وجود بحران آب را در ایران درک می‌کنیم. در این شرایط یک متخصص مدیریت منابع آب اعتقاد دارد مشکل آب ایران از مرحله بحران گذشته و دچار ورشکستگی شده است.

مهدی میرزایی با اشاره به اینکه غیر از پذیرش ورشکستگی آب ایران راهکاری وجود ندارد، تصریح کرد: باید بپذیریم که در بن‌بست آبی قرار داریم و باید این موضوع مهم را با مردم هم در میان بگذاریم. پذیرش ورشکستگی آبی، مهمترین کار در شرایط موجود است پس از پذیرش این موضوع، باید مردم را در جریان آن بگذاریم.

هدف اصلی کاهش هدررفت آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک، مقابله با کم‌آبی و حفظ محیط زیست به دلیل خشکسالی‌ها و محدودیت منابع آب است، اما هدف مهم دیگر مربوط به جنبه اقتصادی آن می‌شود. کاهش هدررفت آب تا سطح اقتصادی، نه تنها باعث کاهش هزینه‌های تأمین آب، انتقال، تصفیه، انرژی، سرمایه گذاری برای تاسیسات جدید و دیگر موارد خواهد بود بلکه باعث افزایش کیفیت خدمت‌رسانی و نیز افزایش درآمد شرکت‌ها خواهد شد که با توجه به کنترل شدید تعرفه‌ها در سال‌های اخیر این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همچنین اگر بتوان با کاهش آب بدون درآمد به تقاضاهای جدید مشترکین پاسخ داد، درهزینه‌های مربوط به توسعه منابع آب، به عنوان مثال ساخت سد و مخزن جدید، ساخت و تجهیز تصفیه‌خانه‌های جدید و غیره صرفه‌جویی زیادی خواهد شد.