احیای آبخوان کوماموتو و انگیزه های اقتصادی

۱۶ اسفند ۹۵ ، ۱۶:۵۱ نويسنده: بهزاد سرهادی

شهر ۷۳۰۰۰۰ نفری کوماموتو روی آبخوانی به همین نام در مجاورت رودخانه شیراکاوادر جزیره کیوشوی ژاپن قرار دارد. این آبخوان با ساختار زمین‌شناسی منحصر به فرد خود، تنها منبع تامین آب فعالیت‌های مختلف این شهر و حومه آن است. (تصویر شماره 1)

کشت برنج در بخش میانی حوضه آبریزشراکاوا به روش غرقابی و با استفاده از آب رودخانه سابقه ۴۰۰ ساله داشت و همین اقدام، آبخوان کوموموتو را ۵ تا ۱۰ بار بیشتر از سایر اراضی تغذیه می‌کرد. در دهه‌های ۷۹ و ۸۰ به دلیل غیر اقتصادی شدن کشت برنج در این نواحی، اراضی شالیکاری بلا استفاده و خشک شدند. توسعه شهرنشینی و گسترش سطوح غیرقابل نفوذ نیز موجبات کاهش تغذیه طبیعی این آبخوان را فراهم آورد. در حالیکه بدلیل افزایش نیازهای صنعتی و مصارف خانگی، حجم برداشت از این آبخوان افزایش یافته بود. این اتفاقات موجب تحلیل رفتن ذخایر این آبخوان و افت درازمدت سطح ابستابی آن به میزان ۵ متر در طول ۲۰سال شدند. تدابیر مدیریت تقاضا و کاهش برداشت از سفره، چندان درجبران کاهش سطح آب زیرزمینی موثر نیفتاد. (تصویر شماره 2)

در حدود سال ۲۰۰۰ کمپانی سونی که بهره‌برداری از یک کارخانه نیمه هادی را -که نیاز به آب زیرزمینی زیادی داشت- آغاز کرده بود، با کمک شهرداری و سازمان ها ی مردم نهاد محلی دست به اقدامی مبتکرانه‌ای زد. هسته اصلی این اقدام ایجاد انگیزه اقتصادی برای کشاورزان جهت غرقاب کردن اراضی متروکه خود با آب رودخانه شیراکاوا در سه ماه مه، اوت و سپتامبر با هدف تغذیه طبیعی آبخوان بود. برای هر ۱۰۰۰مترمربع غرقاب کردن ۱۱۰ دلار پرداخت شد. چون هر کیلو گرم برنج باعث تغذیه آبخوان به مقدار ۲۰ تا ۳۰ مترمکعب می‌شد، کمپانی سونی برنج تولیدی را بیش از ۴۰ در صد بالاتر از قیمت بازار خرید و به کارکنانش تحت عنوان «هدیه آب» عرضه کرد. با افزایش تغذیه آبخوان، چشمه‌های طبیعی دریاچه ازواز سال ۲۰۰۶ شروع به پرآب کردندد، علف‌های هرز، حشرات و امراض کاهش یافته و کمپانی‎های دیگری نیز از این ابتکار تبعیت کردند و مشوق‌های بیشتری تامین شد. جایزه سال ۲۰۱۳ سازمان ملل با عنوان «آب برای زندگی» به کمپانی سونی داده شد.

منبع:

Shah, Tushaar, ۲۰۱۴, Groundwater Governance and Irrigated Agriculture, TEC BACKGROUND PAPERS NO. ۱۹, Global Water Partnership Technical ommittee - TEC