تماس با ما
گروه تلگرام ما
هشدارهای ما
آمار و اطلاعات
پروژه
نکاتی در مورد خشکسالی
کلیات
خشکسالی یکی از پدیده‌های هواشناختی و جدایی ناپذیر از شرایط اقلیمی در کشورهای واقع در عرض‌ها ی جنب حاره ای مانند ایران است. در این مناطق که بیشترین بیابان های جهان حضور دارند، خشکسالی امری است عادی و ممکن است در هر محلی رخ داده و پیامدهای نامطلوب به همراه داشته باشد. ویژگی‌ها و اثرات خشکسالی از قبیل شدت، مدت و بزرگی آن از محلی به محل دیگر متفاوت است. در مناطق خشک و نیمه خشک، اثرات کمبود بارندگی بر روی منابع آب به سرعت آشکار می‌شود.به بیان دیگر در مناطقی که به طور طبیعی دارای محدودیت منابع آب هستند، بروز خشکسالی تأثیرات منفی بیشتری به دنبال داشته وحتی می‌تواند به بحران منتهی شود.
در اغلب موارد، خشکسالی‌های هواشناسی به وقوع خشکسالی‌های بعدی ازجمله خشکسالی کشاورزی و خشکسالی آبشناسی و در مواردی که چندین سال ادامه یابد می‌تواند حتی به خشکسالی اقتصادی و اجتماعی منتهی گردد. هر چه شدت و گستره خشکسالی بیشتر باشد تأثیرات آن عمیق‌تر خواهد بود.
مطالعات موجود نشان می‌دهند که در گذشته برخی خشکسالیها به طور محدود و بعضا گسترده، کشور را با شدت‌های متفاوت در بر گرفته و باعث بروز خسارت‌های فراوان به محصولات کشاورزی و دامی مناطق روستایی شده و مهاجرت دسته جمعی روستائیان به شهرها را به دنبال داشته است.حاشیه نشینی شهرهای بزرگ یکی از عوارض این مهاجرت است که هزینه های بسیار سنگینی را بر جامعه و کشور تحمیل می کند. نتایج سرشماری‌ها نشان می‌دهد که برخی از روستاهای کشور در اثر این گونه خشکسالیها خالی از سکنه شده‌اند. وقوع پیاپی خشکسالی‌های شدید و بلند مدت بویژه در مناطق حساس و شکننده موجب زیان‌های شدید اقتصادی و اجتماعی می‌شود.
خشکسالی بر خلاف سیل، پدیده‌ای آرام و خزنده است که به تدریج محیط را تسخیر و به یک بلای طبیعی تبدیل می‌گردد. پدیده‌ای چون سیل و زمین لرزه یکباره خسارت‌های سنگینی بر جامعه تحمیل می‌کنند و مورد توجه قرار می گیرند. در حالیکه خسارت‌های ناشی از خشکسالی با آن که اغلب سنگین‌تر و گسترده‌تر هستند، اما چون به تدریج ایجاد می‌شوند برای مردم و مسئولین نامحسوس‌بوده و کمتر مورد توجه قرار می گیرند. از این رو پایش و پیش بینی خشکسالی یکی از نیاز‌های اساسی مردم و مسئولین کشور است که در کشوری مانند ایران باید به طور مستمر انجام شود. این وظیفه مهم طبق قانون به مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران که پس از چهار سال تعطیلی و به دنبال لغو بخش نامه های دولت دهم توسط دولت یازدهم دوباره احیا و راه اندازی شده، واگذار گردیده است. این مرکز بنا دارد با تهیه داده ها و اطلاعات کاربردی مناسب و ارائه به هنگام آنها، به مسئولین و مردم عزیز کشور کمک کند تا برای کاهش خسارت‌های سنگین اقتصادی و اجتماعی ناشی از خشکسالی، قبل از وقوع حادثه تدابیر لازم را اندیشیده و اقدام نمایند.
بررسی مؤلفه‌های پدیدآورنده خشکسالی و تحلیل عوارض آن، یکی از نیاز‌های اساسی در مطالعات توسعه و احیاء منابع آب، خاک، کشاورزی و برنامه‌ریزی‌های محیطی و منابع طبیعی است که بیشک روی تک تک مؤلفه‌های اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی کشور تاثیر می‌گذارد.با شناخت درست پدیده خشکسالی و پذیرش آن به عنوان یک واقعیت اقلیمی و گریزناپذیر کشور، می‌توان به این نتیجه رسید که مدیریت سازگاری با این پدیده، شاید ساده‌ترین و کم هزینه‌ترین روش برای مواجهه با آن و کاهش خسارات ناشی از آن باشد.
تعریف خشکسالی و چگونگی شکل‌گیری آن
خشکسالی یکی از مهمترین مخاطراتجوی است که به طور خزنده در سطح جهان شکل گرفته و به صورت منطقه‌ای عمل می‌کند. پیش‌بینی آن با عدم قطعیت زیاد همراه بوده، آغاز و پایان آن نامعلوم وچگونگی وقوع و اثرات آن در هر ناحیه با ناحیه دیگر متفاوت است.رخداد خشکسالی به سه مرحله مختلف تفکیک می‌شود. در ابتدا با کاهش بارش در یک منطقه یا حوضه آبریز ، خشکسالی هواشناسی رخ می دهد که کم شدن ورودی آب به پشت سدها از اولین پیامدهای آن است. در ادامه چنانچه کاهش بارش با افزایش دما همراه شده و تداوم یابد، تبخیر و تعرق زیاد شده و نیاز گیاه به آب افزایش یافته و در نتیجه خشکسالی کشاورزی به ویژه در بخش دیم حادث می شود. در این مقطع بخش کشت آبی با توجه به بهره گیری از آب های زیرزمینی هم چنان می تواند به حیات خود ادامه دهد. اما در حوزه آب، ضمن تشدید کاهش ورودی آب به پشت سد، خروجی آب به صورت تبخیر افزایش می یابد. چنانچه برداشت آب از منابع زیرزمینی برای مدت طولانی ادامه یابد، خشکسال آبشناسی (هیدرولوژیکی) به وقوع خواهد پیوست که اثرات منفی آن بسیار عمیق تر از دو خشکسالی قبلی است.متاسفانه در این مرحله است که عموم مردم از وقوع خشکسالی مطلع می‌شوند.در این هنگام خشکسالی آثار تخریبی خود را در منطقه به جا گذاشته و کاهش خسارات ناشی از آن بسیار مشکل و پرهزینه است. پیامد این نوع خشکسالی، از بین رفتن کشاورزی، تعطیلی فعالیت های اقتصادی، مهاجرت آسیب دیدگان خشکسالی وشکل گیری معضلات اجتماعی و تهدیدات زیست محیطی به صورت منابع آلوده کننده است.
بررسی خشکسالی در سالهای گذشته می تواند کمک شایان توجهی به مطالعات آن کرده و موضوعاتی مانند: دوره ای بودن خشکسالی، هفت سال خشکسالی و هفت سال ترسالی، ورود به دوره سی ساله خشکسالی، شدیدترین خشکسالی و ... را مشخص کند.
شناسه تلگرام مدیر سایت: SubBasin@
نشانی ایمیل: behzadsarhadi@gmail.com
(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)
_______________________________________________________
در منابع آب
نظرات (۰)