موضوع تشکیل بازار آب مدت هاست در مرکز توجه مقام های جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.

سوم دی ماه پارسال بود که معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو به ایرنا گفت: جلب مشارکت هر چه بیشتر مردم برای کاهش مصرف و مقابله با بحران آب به تشکیل بازار آب و اجرای مقوله اقتصاد آب نیازمند است.

«هدایت فهمی» اضافه کرد: در وهله نخست باید بتوان مقوله آب را به بخش غیردولتی و خصوصی واگذار کرد تا بازار رقابت به وجود آید که البته، خود به سازوکارهای قانونی نیاز دارد.

این مسوول در وزارت نیرو تصریح کرد: اگر می خواهیم تغییری در ساختار اقتصادی آب کشور ایجاد شود، این تغییر الزاما از طریق بخش آب امکانپذیر نیست، بلکه سیاست های ملی در زمینه توسعه کشاورزی و روستایی باید مشخص شود؛ در حالی که هیچ نهادی در کشور مسوول توسعه روستاهای کشور معرفی نشده است.

همان روز رییس هیات مدیره فدراسیون صنعت آب ایران به ایرنا گفت: هرچند آب جزو انفال محسوب می شود اما می تواند قیمت داشته باشد و بر همین اساس می توان بازار آب را شکل داد.

«عبدالرضا فروغی» تاکید کرد اگر بخش خصوصی به مقوله اقتصاد آب ورود کند، به طور قطع شاهد بهبود کیفیت مدیریت، عرضه و بهره برداری مطلوب تر آب در سطح جامعه خواهیم بود.

فروغی یادآوری کرد: بیش از 90 درصد آب کشور در بخش کشاورزی و با بازده نامطلوب مصرف می شود، به طوری که به ازای هر مترمکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی کمتر از یک کیلوگرم محصول خشک تولید می شود؛ در حالی که متوسط جهانی این نرخ 2 کیلو و 500 گرم است.

به باور وی، اصلاح ساختارها، ورود به مقوله آب مجازی، کشت های فراسرزمینی و تنظیم قوانین و سیاست های صادرات و واردات محصولات کشاورزی و اعطای تضمین های مقتضی برای سرمایه های اندک و متوسط بخش خصوصی در این زمینه کارگشاست.

از سوی دیگر، معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی هفتم شهریورماه امسال ساماندهی بازار آب را مشروط به تغییر نکردن کاربری زمین های کشاورزی دانست و اضافه کرد: الگوی کشت ایران تهیه شده و توسط معاون اول رییس جمهوری در دست بررسی و نهایی شدن است.

** جایگاه ارزشگذاری در بازار آب 

در همین پیوند می توان از تجربه کشورهای دیگر برای غلبه بر بحران خشکسالی بهره گرفت.

یکی از کشورهایی که از دیرباز با این موضوع روبرو بوده، استرالیاست. از این رو، در سال های اخیر روابط دوجانبه با این کشور برای همکاری در زمینه آب شکل جدی تری به خود گرفت.

بیست و سوم اسفندماه پارسال بود که «مارتین همیلتون اسمیت» وزیر تجارت و سرمایه گذاری ایالت استرالیای جنوبی، به تهران سفر کرد.

معاون امور برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزیر نیرو در دیدار با این مقام گفت: ایران تمایل دارد در زمینه های مختلفی همچون تغییر اقلیم، انرژی‌های نو، شیرین سازی آب دریا و استفاده از فاینانس‌های بین المللی فعالیت کند و چنانچه شرکت‌های استرالیایی در این زمینه حاضر به فعالیت باشند، ایران حاضر به همکاری است.

«علیرضا دائمی» اضافه کرد: ایران و استرالیا از نظر اقلیمی بسیار مشابهند و حدود سه چهارم از خاک ایران در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد.

وی افزود: زمینه‌های همکاری بسیار خوبی بین پژوهشکده‌ها و دانشگاه‌های 2کشور برای انجام تحقیقات مشترک در زمینه مسائل آب و انرژی وجود دارد و اکنون دانشگاه های ملبورن و شریف در زمینه تحقیقات علمی و پژوهشی آب همکاری دارند.

فروردین ماه امسال مرکز مشترک آب ایران و استرالیا با محور اجرای پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه بعد از توافق شهریورماه پارسال وزارت نیرو جمهوری اسلامی ایران و وزارت تجارت استرالیا، در دانشگاه صنعتی شریف کار خود را آغاز کرد.

اول اردیبهشت ماه امسال کارگاه آموزشی «درس‌هایی از اصلاحات امور آب استرالیا» از سوی ستاد احیای دریاچه ارومیه با همکاری دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه ملبورن و کرسی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در مدیریت آب و محیط زیست برای شهرهای پایدار برپا شد.

هفدهم دی ماه نیز کارگاه آموزشی «حکمرانی و سیاستگذاری آب» در راستای برنامه گفت وگوی آب ایران و استرالیا به منظور مدیریت بحران آب کشور در تبریز برگزار ‌شد.

آنگونه که تارنمای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران دوشنبه اعلام کرد، مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با هدف بهره‌گیری از اقدام های دولت استرالیا در مواجه با بحران کم‌آبی و ایجاد بازار آب، نشستی با موضوع «توسعه بازار آب» برگزار کرد. 

در این کارگاه که با همکاری ستاد احیای دریاچه ارومیه، دانشگاه ملبورن استرالیا و شرکت مشاور «آیثر»* برگزار شد، تجربه های این کشور درباره مدیریت آب در حوضه آبریز «ماری دارلینگ» بررسی شد.

یک کارشناس استرالیایی تصریح کرد: ارزش‌گذاری آب در استرالیا یکی از راهکارهایی است که سایر کشورها نیز می‌توانند برای بهبود مدیریت آب خود از آن استفاده کنند. 

«ویل فارگر»** افزود: قبل از تشکیل بازار آب، به ارزشگذاری آن نیاز است که بر اساس ماهیت و هدف متفاوت خواهد بود و مبنای آن زیست‌محیطی، مصرف کشاورزی، شرب و صنعت است. در این ارزشگذاری فقط مباحث مالی ملاک قرار نمی‌گیرد.

وی تاکید کرد سیاستگذاری برای آب وابسته به محیط است، بنابراین تجربه استرالیا به لحاظ اصولی قابل‌استفاده است و می‌توان از آن به عنوان یک نسخه یا دفترچه راهنما استفاده کرد.

«ریان گورملی»*** دیگر کارشناس استرالیایی حاضر در این کارگاه، اعلام کرد: از جمله چالش‌های مدیریت آب در استرالیا می‌توان به توسعه منابع آب در این کشور بدون در نظر گرفتن شاخص‌های زیست‌محیطی، خشکسالی‌های شدید، تغییرات پی‌درپی در منابع آب، افزایش تقاضا برای آب، رشد جمعیت، رشد صنعت و تخصیص بیش‌از اندازه آب به کشاورزی و کاهش بهره‌وری کشاورزی اشاره کرد.

وی ادامه داد: ازاین‌رو، استفاده از روش مدیریتی بازار آب در مقایسه با سایر روش‌ها دارای نتایجی اثربخش و کارآمد بوده و از طرفی منجر به اثربخشی مدیریت تقاضا شده و بهترین حالت مصرف آب محسوب می‌شود.

به اعتقاد وی، بازار می تواند نوع مصرف را تعیین کند و به مداخله دولت نیاز نیست. 

به گفته این کارشناس استرالیایی، کشاورزان استرالیا برای افزایش بهره‌وری، سطح همکاری‌های خود را با یکدیگر افزایش دادند و توانستند به هدف برسند. از طرفی بازار آب برای افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی طراحی شد تا هم ارزش آب درک شود و هم نشان داده شود آب در کاربردهای مختلف چه ارزشی دارد.

معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی شرکت مادرتخصصی مدیریت منابع آب ایران نیز در گزارشی وضعیت آب کشور را تشریح کرد. 

به گفته «مجید سیاری»، در ابتدای سال آبی جاری به طور متوسط 32 میلیمتر بارندگی داشتیم که نسبت به پارسال 40 درصد و نسبت به متوسط بلندمدت 60 درصد کاهش یافت. 

اضافه برداشت از منابع آب به 6 میلیارد مترمکعب رسیده و مقدار ذخیره مخازن سدهای کشور 40 درصد است. بدین ترتیب به طور قطعی در تابستان سال آینده دچار مشکل می شویم.

آنگونه که مدیرکل حوزه ریاست سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری امروز اعلام کرد، از 600 دشت موجود در کشور، سطح آب های زیرزمینی در 245 دشت افت قابل توجه دارد و 355 دشت با بی آبی روبروست.

بیستم دی ماه نیز وزیر نیرو، امسال را به دلیل کمبود بارش ها سال سختی توصیف کرد و گفت: در کل کشور با توجه به شرایط فعلی در 47 سال گذشته خشک ترین سال را تجربه می کنیم.

مدیر سایت: بهزاد سرهادی

شماره تلفن: 09190622992

شناسه تلگرام مدیر سایت: SubBasin@

نشانی ایمیل: behzadsarhadi@gmail.com

(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)

_______________________________________________________

×

 براي پيوستن به بزرگترين گروه تلگرام علوم و مهندسي آب با امکان تبادل نظر بين اعضاء کليک کنيد

کتاب کاربرد مدل QUAL2KW

کتاب کاربرد GIS در منابع آب

کتاب محاسبه سيل طرح