بستر آن قسمت از رودخانه، نهر یا مسیل است که در هر محل با توجه به آمار هیدرولوژیک و داغاب و حداکثر طغیان با دوره برگشت 25 ساله (یا بیشتر) تعیین می شود. پس از بستر، حرایم کمی و کیفی قرار دارند، به طوری که حریم کمی که عرض آن از یک تا بیست متر می باشد، از منتهی الیه حد بستر محاسبه می شود. به طور مشابه حریم کیفی نیز بر اساس تراز افقی از منتهی الیه بستر برای رودخانه ها، نهرها و مسیل ها و از منتهی الیه خط ساحلی ناشی از حداکثر تراز آب برای سایر پهنه های آب سطحی و با هدف حفاظت از کیفیت آب محاسبه می شود.

مطابق جزء خ ماده 1 اصلاحیه آیین نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه ها، انهار، مسیل ها، مرداب ها، برکه های طبیعی و شبکه های آبرسانی، آبیاری و زهکشی (تصویب نامه شماره 58977 /ت 29101 ه مورخ 1382) عرض حریم کیفی بر اساس تراز افقی از منتهی الیه بستر مقطوع معادل یک صد و پنجاه متر است. نحوه تعیین نواحی مختلف حریم کیفی و کاربری ها/ فعالیت های مجاز برای استقرار در هر بازه به شرح زیر تعیین می شود:

ماده 1- عرض حریم کیفی بر اساس تراز افقی از منتهی الیه بستر به سه ناحیه « پشتیبان » و « حمایت »، « حفاظت » تقسیم و عرض هر ناحیه به شرح زیر تعیین می شود:

• ناحیه حفاظت :این ناحیه موثرترین ناحیه در حفاظت و کنترل منابع آلاینده و کاهش بار آلودگی آن ها، کنترل دسترسی های غیرمجاز، حفاظت از اکوسیستم های آبی و وابسته به آب و سایر عملکردهای ذکر شده برای حریم، است . پهنای این ناحیه درمناطق خارج از محدوده شهر یا روستا و یا مناطق ساماندهی شده برابر با بیست (20) متر و در مناطق شهری روستایی با توجه به تراکم جمعیت، حقوق مالکیت، رعایت ضوابط حریم کمی و ملاحظات تصفیه فاضلاب برابر با عرض حریم کمی است، به شرط آن که از هفت و نیم متر کم تر (7/5) و از بیست (20) متر بیش تر نباشد. همچنین مفاد مندرج در ماده 7 و ماده 10 آیین نامه بستر و حریم رودخانه ها، انهار، مسیل ها، مرداب ها، برکه های طبیعی و شبکه های آب رسانی، آبیاری و زهکشی (1379) باید رعایت گردد.
• ضروری است در طرح های تفصیلی و هادی، مادامی که سیستم تصفیه فاضلاب به تأیید سازمان حفاظت محیط زیست نرسیده باشد، هیچگونه مجوزی برای توسعه صادر نگردد.
• ناحیه حمایت: پهنای ناحیه حمایت سه برابر پهنای ناحیه حفاظت است. بدین ترتیب حداقل پهن ای ناحیه حمایت بیست و دو و نیم متر و حداکثر مقدار آن شصت متر خواهد بود. محدودیت های استقرار در این ناحیه کم تر از ناحیه حفاظت است.
• ناحیه پشتیبان: پهنای این ناحیه برابر با یک صد و پنجاه متر منهای پهنای نواحی حفاظت و حمایت است. در بین نواحی حریم کیفی، این ناحیه نقش پشتیبانی از کارکردهای نواحی حفاظت و حمایت را دارد.

تبصره 1: عرض ناحیه حفاظت برای رودخانه ها، انهار طبیعی، برکه ها و دریاچه های تامین کننده آب شرب در بازه حفاظت از منبع تامین آب شرب مقطوع یک صد و پنجاه متر می باشد. برای رودخانه ها و انهار طبیعی طول بازه حفاظت از منبع تامین آب شرب، معادل بیست برابر عرض بستر رودخانه (در محل برداشت آب شرب)، به سمت بالادست محل برداشت آب و دو برابر عرض بستر رودخانه (در محل برداشت آب شرب) به سمت پایین دست آن می باشد ¹. برای دریاچه ها و مخازن سدها و و برکه های تامین آب مطابق تبصره 2 عمل می شود و تمامی حریم کیفی 150 متری دریاچه ها، مخازن سدها و برکه های تامین آب جزو ناحیه حفاظت در نظر گرفته می شود. در صورتی که فاصله محل های برداشت آب شرب متوالی در طول یک رودخانه کم تر از پنج (5) کیلومتر باشد، تمام عرض حریم کیفی در فاصله بین دو محل برداشت آب شرب، جزو ناحیه حفاظت محسوب خواهد شد.

تبصره 2: مطابق قانون تعیین حریم دریاچه های احداثی در پشت سدها (مصوب 1344) ²، عرض حریم دریاچه های احداثی در پشت سدها (بر روی خطی است موازی و به فاصله افقی) یک صد و پنجاه متر از محیط تراز شده اطراف مخزن سد بر مبنای حداکثر ارتفاع آب روی سرریز می باشد. تمامی این ناحیه جزو ناحیه حفاظت در نظر گرفته می شود.

پاورقی بندهای بالا:

---

تبصره 3: در مواردی که برداشت آب شرب از داخل یا خروجی مخزن سد انجام می شود، نیز مطابق تبصره 2 عمل خواهد شد ¹.

تبصره 4: عرض حریم کیفی برای رودخانه های حفاظت شده و تالاب های ثبت شده در کنوانسیون رامسر و منابع آب سطحی واقع در مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست (موضوع بند الف ماده 3 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست)، مقطوع 150 متر و تمام آن جزو ناحیه حفاظت می باشد، مگر این که به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط زیست و طی مراحل قانونی، ترتیبات دیگری در مورد آن ها وضع شود ². رودخانه های حفاظت شده که مشمول این تبصره می باشند، در ضمیمه معرفی شده اند. هرگونه تغییر آتی در این بازه ها، حسب اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، مشمول این دستورالعمل خواهد بود ³. استقرار هرگونه فعالیت/کاربری در محدوده حریم حفاظتی رودخانه های حفاظت شده، خارج حریم کیفی، مشمول ضوابط و مقررات سازمان حفاظت محیط زیست . می باشد ⁴.

تبصره 5: حریم کانال ها، انهار احداثی و سنتی و شبکه های آبیاری و زهکشی مطابق ماده 15 آیین نامه بستر و حریم رودخانه ها، انهار، مسیل ها، مرداب ها، برکه های طبیعی و شبکه های آبرسانی، آبیاری و زهکشی (تصویب نامه شماره 046 ت 23687 ه مورخ 1379) ⁵ تعیین می شود و مشمول این دستورالعمل نمی باشند.

پاورقی بندهای بالا:

---

تبصره 6: در مورد رودخانه ها یا سایر منابع آب سطحی که دیوار حائل/ احداثی دارند، حریم کیفی و نواحی سه گانه آن از پشت دیوار حائل/ احداثی مورد تایید وزارت نیرو محاسبه خواهد شد (موضوع ماده 10 آیین نامه بستر و حریم رودخانه ها، انهار، مسیل ها، مرداب ها، برکه های طبیعی و شبکه های آبرسانی، آبیاری و زهکشی (تصویب نامه شماره 46 ت 23687 ه مورخ 1379) ¹.

تبصره 7: بستر مرده یا متروکه مسیل ها و رودخانه ها یا سایر منابع آب سطحی در اختیار حکومت می باشد، ولی حریم کیفی برای آن ها محاسبه و اعمال نمی شود.

تبصره 8: حریم کیفی تالاب ها و نواحی سه گانه آن و دستورالعمل استقرار کاربری ها/ فعالیت ها در این نواحی، با رعایت ماده 2 آیین نامه اجرایی تبصره 2 ماده 2 قانون اراضی مستحدث و ساحلی (تصویب نامه شماره 3279 /ت 36256 ک مورخ 1387) ² بر اساس دستورالعمل حاضر تعیین می شود. مگر این که به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط زیست و طی مراحل قانونی، ترتیبات دیگری در مورد آن ها وضع گردد. در هر صورت کسب موافقت کتبی اداره کل محیط زیست استان برای هرگونه استقرار در محدوده حریم کیفی تالاب ها الزامی است.

پاورقی بندهای بالا:

---

مدیر سایت: بهزاد سرهادی

شماره تلفن: 09190622992

شناسه تلگرام مدیر سایت: SubBasin@

نشانی ایمیل: behzadsarhadi@gmail.com

(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)

_______________________________________________________

×

 براي پيوستن به بزرگترين گروه تلگرام علوم و مهندسي آب با امکان تبادل نظر بين اعضاء کليک کنيد

کتاب کاربرد مدل QUAL2KW

کتاب کاربرد GIS در منابع آب

کتاب محاسبه سيل طرح