ساخت سد یک شاهکار مهندسی است. حتی برای کسانی که در صنعت ساخت و ساز نیستند، یک پروژه سد بزرگ می‌تواند شگفت‌انگیز باشد. سازه ها عظیم هستند و مقدار بتن سد هوور بزرگراهی را از سانفرانسیسکو به شهر نیویورک هموار می کند. نیروی آب بسیار زیاد است و پایه سد هوور 45000 پوند بر فوت مربع فشار را تحمل می کند. این وزن 12 ماشینی است که روی هر فوت مربع فشار می آورند.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل وزارت نیرو ضمن تکذیب اخبار منتشر شده در خصوص حملات سایبری به سیستم اطلاعات سدهای کشور گفت: برخی محدودیت‌ها از سوی وزارت نیرو برای افراد خارج از سیستم به منظور دسترسی به اطلاعات اعمال شده است. سید اعتضاد مقیمی با بیان اینکه وزارت نیرو به صورت خودخواسته محدودیت‌هایی را برای عموم و دسترسی به اطلاعات سدها ایجاد کرده است و این موضوع هیچ ارتباطی با موضوعات مطرح شده ندارد، اظهار کرد: هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است و از داخل سیستم دسترسی ها وجود دارد.

آمار شرکت مدیریت منابع آب کشور نشان می‌دهد، تا ۱۴ آبان‌ماه سال آبی جاری (سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰) میزان کل حجم موجود آب در مخازن سدهای کشور حدود ۱۷.۹ میلیارد مترمکعب است که کاهشی در حدود ۲۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته را نشان می‌دهد. بررسی وضعیت سدهای کشور نشان می‌دهد، میزان کل ورودی به سدهای کشور طی سال آبی جاری حدود ۱.۵۷ میلیارد مترمکعب است که کاهشی معادل ۲۶ درصد نسبت به سال آبی گذشته در مدت مشابه را تبیین می‌کند.

از اواسط دهه ۸۰ خورشیدی دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی ایران، در حال آب رفتن است. در سال‌های گذشته این پهنه آبی جان تازه‌ای یافته است اما با شنیده شدن زمزمه‌هایی مبنی بر احداث سد در حوضه آبریز این دریاچه، دوباره زنگ خطر به صدا درآمده است. یک کارشناس آب با تاکید بر ممنوعیت ساخت سد در این حوضه آبریز بر اساس مصوبه ستاد احیای دریاچه ارومیه از خطرات ساخت این سدها می‌گوید.

رئیس سازمان آب و برق خوزستان گفت: هر تصمیم‌گیری که در خصوص حوضه دز انجام شود، قطعا تبعات خاص خود را خواهد داشت و نمی‌توانیم در توزیع آب در حوضه دز همه را راضی کنیم. فرهاد ایزدجو در نشست شورای هماهنگی مدیریت بحران خوزستان با موضوع بررسی شرایط خشکسالی و توزیع آب در بخش‌های مختلف در حوضه رودخانه دز که امروز (۱۴ تیرماه) در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: در حوضه دز، تعارض‌هایی در برنامه تخصیص آب به واسطه برداشت‌های کشت شلتوک و سایر تصمیم‌گیری‌ها به وجود آمده است.

سد مانعی است که در جلوی جریان آب و برای مهار کردن آن ساخته می‌شود. سد دیواری محکم است که به منظور مهار کردن یا تغییر مسیر آب در عرض دره یا میان دو کوه و در مسیر رود ایجاد می‌کنند. در پشت سد، دریاچه‌ای درست می‌شود که آبش را اندوخته می‌کنند تا در موقع نیاز از آن استفاده کنند. سدها در نگهداری و استفاده از منابع آب و زمین به انسان یاری می‌رسانند. سدی که در جای مناسب ساخته می‌شود، می‌تواند جلوی بسیاری از سیل‌ها و طغیان‌های آبی را بگیرد.

سدها برای بسیاری کشورها از نظر تأمین انرژی زیرساخت‌هایی حیاتی‌اند. اما چه اتفاقی می‌افتد اگر سد درست ساخته نشود؟ روایتی تصویری از سدهایی که خبرساز و در مواردی فاجعه‌آفرین شدند.

سهم استان البرز از منابع آب سطحی دو سد کرج و طالقان با ابلاغ و صدور مجوز وزارت نیرو، دو برابر افزایش یافت. "ذوالفقار مهدی زاده" مدیرعامل شرکت آبفای استان البرز با اعلام این خبر گفت: با توجه به وابستگی حدود 77 درصدی استان در بخش آب آشامیدنی به منابع آب سفره‌های زیرزمینی و ضعف و افت شدید این منابع بخاطر برداشت‌های طولانی مدت و بی‌رویه، لزوم افزوده شدن منابع سطحی به چرخه تولید و مصرف ضرورتی اجتناب ناپذیر بود. درهمین راستا با نظرمثبت وزارت نیرو و شرکت مدیریت منابع آب ایران، مجوز برداشت سالانه 55 میلیون متر مکعب آب از سدهای کرج و طالقان صادر شد و به این ترتیب با توجه به اینکه سهم قبلی استان از منابع سطحی این دو سد هم 55 میلیون متر مکعب بود، این میزان به 110 میلیون متر مکعب افزایش یافته است.

1-3 کلیات

سیل طراحی جریان ورودی (IDF) شدیدترین سیل ورودی (اوج، حجم، شکل، مدت زمان، دوره) است که برای آن یک سد و امکانات مرتبط با آن طراحی شده است (CDA، 2007). در واقع IDF می تواند مستقیماً از جدول 2 در زیر تعیین شود یا با ارزیابی شدیدترین سیل که بالاتر از آن هیچ گزینه بعدی وجود ندارد محاسبه گردد.

چگونه می توان سدها را با توجه به خطرات احتمالی آنها طبقه بندی کرد و نحوه انتخاب سیل طراحی ورودی چیست؟

قانون بهسازی دریاچه ها و رودخانه ها (LRIA) اختیار قانونگذاری را برای طراحی، ساخت، بهره برداری، نگهداری و ایمنی سدها به وزیر منابع طبیعی ارائه می دهد. راهنمای اداری قانون بهبود دریاچه ها و رودخانه ها و بولتن های فنی پشتیبانی تهیه شده است تا کارکنان وزارت منابع طبیعی را که مسئول بررسی و تأیید درخواست و راهنمایی متقاضیانی هستند که تحت بخش 14، 16 و 17.2 LRIA به دنبال تأیید هستند، راهنمایی می کنند. همه بولتن های فنی این مجموعه باید همراه با راهنمای اجرایی بهبود یافته دریاچه ها و رودخانه ها خوانده شوند.

فوریت ها از نگاه پیمانکار

احداث سد بختیاری در حوضه دز، جدا از همه ویژگیهای سد های مخزنی و نیروگاههای برقابی، بواسطه برخی شرایط خاص این حوضه دارای ضرورتهای غیرقابل انکاری است که منافع حاصل و پتانسیل های ایجاد شده از آن می تواند نقش بسیار تعیین کننده ای در مدیریت منابع آب کشور و کنترل شرایط بعضاً بحرانی این حوضه ایفا نماید. در این رابطه ملاحظات و حساسیت هایی را 

برای رودخانه هایی که سدها باید برداشته شود، USGS دارای تخصص های قابل توجه و پروژه های مداوم در مدیریت زیست محیطی است تا سیلاب های ناخواسته را از بین ببرد و شرایط زیست ماهیان و سایر عوامل اکوسیستمی را بازگرداند.

در سپتامبر 2011، بزرگترین پروژه حذف سد در تاریخ ایالات متحده آغاز شد.

دو سد ساخته شده در رودخانه Elwha در اوایل 1900 با ایجاد دو مخزن در شمال غرب واشنگتن تکمیل گردید. آنها میزان رسوب را به دلتا رودخانه کاهش دادند و مهاجرت ماهی قزل آلا را از طریق پارک ملی المپیک مسدود کردند.

خشکسالی در منطقه آمریکای مرکزی با تغییر در توزیع بارش باران، مشخص شده توسط چند رخداد بارانی در طول دوره های طولانی بدون بارش در فصل بارانی، در میان جنبه های دیگر (GWP 2014) تعیین می شود. این وضعیت به شدت بر چرخه تولید تولید کنندگان کشاورزی تأثیر می گذارد، که به شدت به کشاورزی تحت باران تکیه می کند و فاقد تکنولوژی مناسب برای خشکسالی است. همین امر تأثیر منفی بر ثبات اقتصادی و اجتماعی و رفاه عمومی دارد.

چرا شنا در مخازن سدها ممنوع است؟

تابستان است و گرما؛ سال‌های سال است که مردم به دلیل طراوت و زیبایی سدها گاه گداری برای فرار از این گرما به کناره این سدها روی می‌آورند. کناره‌های مخازن سدها به دلیل حس طراوتی که از نزدیکی به آب حاصل می‌شود، به عنوان مکان‌هایی پرتردد برای تفریح خانواده‌ها و گذران اوقات فراغت و گردش به شمار می‌روند؛ اما گاهی شاهدیم برخی اعمال و رفتار نسنجیده باعث تلخ شدن خاطرات یک خانواده می‌شود لذا بر همین مبنا شرکت‌های آب منطقه ای،  شناکردن در سدها و تاسیسات آب را ممنوع اعلام می‌کنند.