خشکسالی همنشین چهار ساله استان تهران
طبق آخرین آمار اعلامی، بررسیهای تاریخی نشان میدهد دورههای خشکسالی در تهران دو ساله بوده و پس از آن ترسالی بر این استان حاکم میشد، اما در سال آبی جاری استان تهران برای چهارمین سال پیاپی خشکسالی را تجربه کرد که در تمامی دورهها بیسابقه است. منابع آبی تهران به دلیل شرایط جغرافیایی و اقلیمی، همواره با چالشهای بزرگی در تامین آب روبرو بوده است. تهران بهطور عمده به دو منبع اصلی برای تامین آب وابسته است: منابع سطحی و منابع زیرزمینی.هر یک از این منابع نقش مهمی در تامین آب شهری ایفا میکنند و چالشهای خاص خود را دارند.
این منابع به سدهایی که برروی رودخانههای اطراف تهران احداث شدهاند وابسته هستند.از جمله مهمترین سدهای تامینکننده آب تهران میتوان به سد لار اشاره کرد، این سد روی رودخانه لار در شرق تهران قرار داردویکی از منابع اصلی تامین آب شرب پایتخت است.
سد لتیان در شمال شرقی تهران واقع شده وآب رودخانه جاجرود راذخیره میکند. سد طالقان در غرب تهران و در نزدیکی شهر طالقان قرار دارد و یکی دیگر از منابع مهم آب سطحی پایتخت است. سد کرج (امیرکبیر)نیز روی رودخانه کرج قرار دارد و نقش حیاتی در تامین آب شرب تهران دارد.
این منابع سطحی به شدت تحت تأثیر میزان بارشها قرار دارند.با کاهش بارندگیها درسالهای اخیر، ظرفیت این سدها به میزان قابلتوجهی کاهش یافته است. تهران همچنین از منابع آب زیرزمینی برای تامین نیازهای خود استفاده میکند. این منابع شامل چاههای عمیق و نیمهعمیق است که در طول سالها به دلیل برداشت بیرویه و کاهش بارندگی،دچار افت شدید سطح آب شدهاند. بحران اصلی در این منابع این است که احیای آنها بسیار زمانبر و دشوار است ودر برخی مناطق به فروچالههای زمین منجر شده است.
اما تهران همزمان بارکورد جدیدی در دورههای خشکسالی و مصرف آب مواجه شده است. طبق اظهارات حسام خسروی، معاون بهرهبرداری وتوسعه آب شرکت آب و فاضلاب استان تهران، این استان برای چهارمین سال پیاپی خشکسالی را تجربه کرده است، که درتاریخ بیسابقه بوده و بر خلاف دورههای قبلی که خشکسالی دو سال طول میکشید، امسال برای مدت طولانیتری ادامه داشته است.
علاوه بر این، تابستان امسال گرمای بیسابقهای در تهران ثبت شد که دمای هوا به ۴۳ درجه سلسیوس رسید و این گرما حتی تا اوایل شهریورماه ادامه یافت. تأثیر این گرما باعث افزایش شدید مصرف آب شده، بهطوری که مصرف روزانه آب شهروندان تهرانی به چهار میلیون مترمکعب و پیک لحظهای مصرف به ۶۰ هزار لیتر بر ثانیه رسید.
به طور کلی باید گفت که با افزایش جمعیت و گسترش شهر تهران، مصرف آب نیز به طور مداوم افزایش یافته است. گرمای بیسابقه تابستانها نیز به این مشکل افزوده است، به طوری که مصرف آب به رکوردهای بیسابقهای رسیده است. علاوه بر این به دلیل برداشت بیرویه و کاهش سطح آب زیرزمینی، کیفیت آب در برخی از چاهها به مرور زمان کاهش یافته و نیاز به تصفیه بیشتری دارد.
در این میان طی سالهای اخیر اقداماتی انجام شده است، طرح رینگ قمر بنیهاشم با هدف پایدارسازی شبکه آبرسانی تهران اجرا میشود و شامل لولهگذاری ۱۷۰ کیلومتری در اطراف شهر است. هدف آن توزیع بهتر و پایدارتر آب در سطح شهر و حفظ کیفیت و فشار مطلوب آب است.
یکی دیگر از راهحلهای پیش رو، استفاده از آبهای تصفیهشده و بازچرخانی آب است که میتواند بخشی از نیازهای کشاورزی و صنعتی را تامین کند و فشار بر منابع آب شرب را کاهش دهد. شبکههای توزیع آب تهران به دلیل فرسودگی زیرساختها با میزان قابلتوجهی هدررفت آب مواجه هستند. یکی از اولویتهای شرکت آب و فاضلاب استان تهران، نوسازی و بهسازی این شبکهها برای کاهش هدررفت آب و افزایش بهرهوری است.
به دلیل فشار زیاد بر منابع آبی و کمبود منابع جدید، یکی از راهحلهای بلندمدت ممکن برای تهران استفاده از آبشیرینکنها است. هرچند این فناوریها پرهزینه هستند و در حال حاضر بهطور گسترده در تهران استفاده نمیشوند، اما میتوانند در آینده به عنوان یک گزینه جدی در نظر گرفته شوند.
افزایش آگاهی شهروندان در مورد بحران آب و ترویج فرهنگ صرفهجویی از جمله اقداماتی است که دولت و نهادهای مربوطه در تهران پیگیری میکنند. برنامههای رسانهای و آموزشی برای تشویق مردم به کاهش مصرف بیرویه آب بهویژه در فصل تابستان در جریان است.
یکی از چالشهای مهم در مدیریت آب تهران، تخصیص منابع آب به کشاورزی است. بهینهسازی روشهای آبیاری و استفاده از تکنولوژیهای نوین در بخش کشاورزی میتواند به کاهش مصرف آب و حفظ منابع برای مصارف شرب کمک کند.
شناسه تلگرام مدیر سایت: SubBasin@
نشانی ایمیل: behzadsarhadi@gmail.com
(سوالات تخصصی را در گروه تلگرام ارسال کنید)
_______________________________________________________
نظرات (۰)